3ο Συνέδριο ΕΤΠΕ «Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση»

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετές πειραματικές μελέτες που στοχεύουν στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για τον εκσυγχρονισμό των μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης στα πλαίσια του αναπροσδιορισμού των στόχων της εκπαίδευσης στην Κοινωνίας της Μάθησης. Οι πειραματικές αυτές μελέτες έχουν δείξει ότι οι Έλληνες μαθητές έχουν μεγάλες ικανότητες να προσαρμοστούν στα τεχνολογικά περιβάλλοντα μάθησης και να αναπτύξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για το χειρισμό τους και την αξιοποίηση τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Παρόλα αυτά, διάφορες μελέτες αξιολόγησης της χρήσης των ΤΠΕ δείχνουν πως στη μεγάλη τους πλειονότητα τα Ελληνικά σχολεία δεν έχουν ακόμη προσκομίσει τα αναμενόμενα οφέλη από τις ΤΠΕ. Προτείνεται ότι, για να αλλάξει η κατάσταση θα πρέπει οι ΤΠΕ να ενσωματωθούν σε δραστικά αναμορφωμένα αναλυτικά προγράμματα και μεθόδους εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών συμβατά με τους εκπαιδευτικούς στόχους της Κοινωνίας της Μάθησης.

0

Με την παρουσίαση αυτή επιχειρείται μια σύντομη περιγραφή των στόχων και των υποστηρικτικών ενεργειών του προγράμματος «Νησί των Φαιάκων», ορισμένων ξεχωριστών χαρακτηριστικών του, καθώς και του μοντέλου επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, που υιοθετήθηκε. Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στα μέχρι τώρα αποτελέσματά του και ακολουθούν σχετικές προτάσεις για την επέκτασή του σε περισσότερα σχολεία διαφόρων περιοχών, κατά την οποία ο όρος της διασύνδεσης και συνεργασίας των σχολείων με τα πανεπιστήμια της περιοχής θεωρείται ιδιαίτερα επωφελής για όλες τις πλευρές της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Η σύγχρονη τεχνολογία παράγει, αναπτύσσει και εμπορεύεται τα προϊόντα της με ταχύτατους ρυθμούς. Πριν ακόμη καταφέρουμε να εξοικειωθούμε με τις τελευταίες ανακαλύψεις της έχουν ήδη φθάσει στα χέρια μας οι επόμενες. Ο τομέας των ηλεκτρονικών παιχνιδιών μοιάζει να είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος με ένα ευρύτατο φάσμα «δυναμικών καταναλωτών» ιδιαίτερα ανάμεσα στις νεότερες ηλικίες. Η καινούργια υπόσχεση - πρόταση δεν έχει να κάνει με την παροχή πληροφοριών ή και γνώσεων αλλά με τον προσφορά «εμπειριών». Η έννοια την δυναμικής αλληλεπίδρασης (διάδρασης) ανάμεσα στο χρήστη και το περιβάλλον του παιχνιδιού ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις εταιρείες και μοιραία συμπαρασύρει και τους (νεαρούς κυρίως) «παίκτες». Σε αυτό το νέο «κόσμο» οι μαθητές μοιάζουν να είναι πολιτογραφημένοι κάτοικοι, ενώ οι εκπαιδευτικοί τους δεν υπάρχουν συχνά ούτε ως μετανάστες. Το ερώτημα είναι: υπάρχει τρόπος να αξιοποιηθεί το ηλεκτρονικό παιχνίδι για εκπαιδευτικούς σκοπούς; Με ποιόν τρόπο και ποια είναι η μορφή (από πλευράς σχεδιασμού) που θα πρέπει να έχει; Η εργασία αυτή επιχειρεί να διερευνήσει αυτά τα ερωτήματα χρησιμοποιώντας το παιχνίδι Age of Empires για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Συγκεκριμένα επιδιώκεται η «προσομοίωση» της ναυμαχίας της Σαλαμίνας στον υπολογιστή από μαθητές της Ε΄τάξης του Δημοτικού Σχολείου και συνάγονται τα σχετικά συμπεράσματα. Η ερευνητική αυτή προσπάθεια εντάσσεται στα πλαίσια του Προγράμματος «Το Νησί των Φαιάκων» - Αξιοποίηση του διαδικτύου και των υπολογιστών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση».

Η εργασία που ακολουθεί αποτελεί μέρος της ερευνητικής δραστηριότητας που έγινε στα πλαίσια διδακτορικής διατριβής με θέμα «Διαθεματική προσέγγιση στη διδασκαλία με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών». Η έρευνα ξεκίνησε πιλοτικά το ακαδημαϊκό έτος 1999-2000 και συνεχίστηκε με την κριτική εκπαιδευτική έρευνα δράσης που περιγράφεται παρακάτω, το ακαδημαϊκό έτος 2000-2001, κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του πιλοτικού προγράμματος «Το Νησί των Φαιάκων», σε μαθητές και μαθήτριες ΣΤ΄ τάξης δημοτικού σχολείου, οι οποίοι ενεπλάκησαν στην ολική-διαθεματική προσέγγιση της ενότητας της ‘Αφρικής’ με παράλληλη χρήση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας στη μαθησιακή διαδικασία Ως παιδαγωγικό και συγχρόνως ερευνητικό στόχο είχε, τη μελέτη των γνώσεων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών που καλλιεργούν οι μαθήτριες και οι μαθητές όταν εμπλέκονται σε διαθεματικά μαθησιακά σενάρια και πραγματοποιούν διερευνητικές και ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας.

Οι Ν.Τ προσφέρουν νέες προσεγγίσεις που ενισχύουν την υπάρχουσα διδακτική πράξη για μια πιο ενεργητική και επικοινωνιακή μάθηση. Οι στόχοι της εισαγωγής των Ν.Τ στην εκπαίδευση προκειμένου να έχουν θετική επίδραση στην ποιότητα της μάθησης, πρέπει να υπερβαίνουν την επιδίωξη απόκτηση δεξιοτήτων και να εμπλέκονται σε ένα ανώτερο γνωστικό επίπεδο. Για παράδειγμα, δεν αρκεί μόνο η γνώση διαχείρισης μιας βάσης δεδομένων και η πρόσβαση σε αυτή, αλλά και μια άλλου είδους διανοητική ενασχόληση, με ερωτήσεις του τύπου «τι ερωτήσεις μπορώ να κάνω τώρα, με τη βοήθεια αυτής της βάσης δεδομένων, που δεν μπορούσα να ρωτήσω πριν;». Σκοπός της παρούσας εισήγησης είναι να ενημερώσει για το πώς η χρήση και η εκμάθηση του υπολογιστή μπορεί να επιτευχθεί μέσα σε ένα πλαίσιο δραστηριοτήτων, οι οποίες συνδυάζουν τη θεωρία με την πράξη, καθώς και τον τεχνολογικό αλφαβητισμό με την επιδίωξη μαθησιακών στόχων σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα.

Στο πρόγραμμα ενδοσχολικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στην χρήση και παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ, της ενέργειας «Οδύσσεια - Ελληνικά Σχολεία στην Κοινωνία της Πληροφορίας», οι επιμορφωτές είναι εκπαιδευτικοί που έχουν επιλεγεί και εκπαιδευτεί σε πανεπιστήμια σε ειδικά προγράμματα διάρκειας ενός χρόνου. Τα προγράμματα αυτά είναι πρωτότυπα για τα ελληνικά δεδομένα γιατί οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να έχουν ευρείες γνώσεις γύρω από τις ΤΠΕ και τις δυνατότητές τους όπως και γύρω από τις ενδεχόμενες διδακτικές τους χρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό η παρούσα συνεδρία στοχεύει στην παρουσίαση και συζήτηση όψεων των προγραμμάτων αυτών οι οποίες σχετίζονται με τις γνώσεις πληροφορικής, τη διδακτική των μαθημάτων, το ρόλο των επιμορφωτών στο σχολείο και τις πρακτικές τους. Οι εισηγητές συμμετείχαν ουσιαστικά στα προγράμματα επιμόρφωση των επιμορφωτών και καταθέτουν ερωτήματα, απόψεις και προτάσεις μέσα από την αναστοχαστική προσέγγιση των εκπαιδευτικών δράσεων και των δεδομένων στο πλαίσιο του ευρύτερου διαλόγου για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη παιδαγωγική αξιοποίηση των ΤΠΕ.

Το άρθρο αυτό συζητά την εμπειρία εκπαιδευτικών στην δευτερογενή ανάπτυξη λογισμικού για τα μαθηματικά ως μέρος της διαδικασίας επιμόρφωσής τους στην αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική πράξη. Το λογισμικό στο οποίο γίνεται αναφορά συνίσταται σε ‘μαθηματικούς μικρόκοσμους’, δηλαδή εργαλεία με τα οποία ο μαθητής αναπτύσσει μαθηματική σκέψη και κατανόηση καθώς κατασκευάζει μοντέλα και αναπαραστάσεις μαθηματικών αντικειμένων και σχέσεων. Τα εργαλεία αυτά έχουν αυστηρούς κανόνες λειτουργίας αλλά και ελευθερία ως προς το τι θα κάνει και τι θα κατασκευάσει ο μαθητής.

H παρούσα αποπειράται να απαντήσει στο εξής ερώτημα: ποιες ακριβώς γνώσεις και δεξιότητες πληροφορικής πρέπει να έχει ο εκπαιδευτικός που καλείται να χρησιμοποιήσει τις νέες τεχνολογίες στη διδακτική πράξη; Πρέπει να είναι ένας απλός χρήστης, ένας προηγμένος χρήστης ή κάτι ακόμη περισσότερο; Υποστηρίζουμε πως είναι δυνατόν να διατυπώσουμε δυο βασικές προτάσεις: (1) Η πληροφορική συνιστώσα - όπως δείχνει τόσο η εμπειρία αλλά και εν μέρει οι διεθνείς τάσεις - είναι απαραίτητη και πρέπει να υπερβαίνει τα όρια του τετριμμένου - δηλαδή ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει γνώσεις που να υπερβαίνουν αυτές του απλού χρήστη. (2) Ωστόσο το ακριβές περιεχόμενο και η έκτασή της συνιστώσας αυτής φαίνονται να παραμένουν ακόμη υπό διερεύνηση.

Τα βασικά θέματα τα οποία διαπραγματευόμαστε στην εισήγηση αυτή αναφέρονται: (α) Στον ρόλο που προσδοκούμε να διαδραματίσουν οι επιμορφωτές ΤΠΕ στο σχολείο μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο των επιμορφωτικών δράσεων που αναπτύσσονται. (β) Στις προϋποθέσεις που είναι χρήσιμο να ισχύουν ώστε να διευκολύνεται η υλοποίηση αυτού του ρόλου. (γ) Στα χαρακτηριστικά του ρόλου που φαίνεται να αναλαμβάνουν οι επιμορφωτές με βάση τα στοιχεία από τα δύο χρόνια λειτουργίας της Μονάδας Εκπαίδευσης Επιμορφωτών ΤΠΕ του ΑΠΘ (ΜΕΕ/ΑΠΘ). (δ) Σε προτάσεις για τον τρόπο οργάνωσης και υποστήριξης της πρακτικής άσκησης των επιμορφωτών, αλλά και της επιμορφωτικής τους δράσης μετά το τέλος της εκπαίδευσής τους, ώστε ο ρόλος τον οποίο στην πραγματικότητα διαδραματίζουν συνεχώς να εξελίσσεται.

0

Στην εργασία αυτή επιχειρείται η παρουσίαση των βασικών ερευνητικών αξόνων και των συνακόλουθων μεθοδολογικών ζητημάτων που σχετίζονται με τη συγκρότηση ενός νέου επιστημονικού πεδίου που οριοθετείται με τον όρο Διδακτική της Πληροφορικής. Οι βασικές έννοιες σχετίζονται με το διδακτικό μετασχηματισμό των επιστημονικών εννοιών της πληροφορικής, τις κοινωνικές πρακτικές αναφοράς και το διδακτικό συμβόλαιο που επηρεάζουν την διδακτική πράξη, τις αναπαραστάσεις των μαθητών σχετικά με τις έννοιες και τα εργαλεία της Πληροφορικής και την απαιτούμενη κοινωνιογνωστική σύγκρουση που οδηγεί στην εννοιολογική αλλαγή αυτών των αναπαραστάσεων.

Η εργασία αυτή αποτελεί μια ενιαία προσέγγιση ζητημάτων που άπτονται της Διδακτικής της Πληροφορικής, των Προγραμμάτων Σπουδών Πληροφορικής και των ακολουθούμενων διδακτικών πρακτικών στο Ενιαίο Λύκειο. Οριοθετείται το θεωρητικό πλαίσιο συγκρότησης της Διδακτικής Πληροφορικής (διδακτικός μετασχηματισμός, διδακτικό συμβόλαιο, κοινωνικές πρακτικές αναφοράς). Αναλύονται οι λόγοι για τους οποίους το μάθημα δεν έχει ενταχθεί ενεργά στο Πρόγραμμα Σπουδών του Λυκείου ενώ κυριαρχούν οι τεχνοκεντρικές διδακτικές προσεγγίσεις. Τέλος, προτείνεται ένα ολοκληρωμένο μοντέλο οργάνωσης και έρευνας με απώτερο στόχο το σχεδιασμό των απαραίτητων παρεμβάσεων σε επίπεδο Προγραμμάτων Σπουδών, διδακτικών στρατηγικών, υποστήριξης των εκπαιδευτικών και λειτουργικής οργάνωσης της Πληροφορικής στο σχολικό περιβάλλον του Λυκείου.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τρεις εναλλακτικές διδακτικές προσεγγίσεις - η προσέγγιση «Μαύρο-Κουτί», η προσέγγιση που βασίζεται στις «Διερευνήσεις» και η προσέγγιση βασισμένη στη συνεργασία δύο ατόμων - που εφαρμόζονται σε εισαγωγικά μαθήματα προγραμματισμού προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μαθησιακές δυσκολίες που παρουσιάζονται στα πλαίσια εφαρμογής της κλασσικής διδακτικής προσέγγισης. Η πειραματική αξιολόγηση αυτών των προσεγγίσεων έχει αναδείξει θετικά αποτελέσματα στη μάθηση. Στο πλαίσιο εφαρμογής τους έχουν σχεδιαστεί και παρουσιάζονται προτάσεις διδασκαλίας, οι οποίες στοχεύουν στην επίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακών στόχων που σχετίζονται με την κατανόηση της λειτουργίας και των ιδιαίτερων λειτουργικών χαρακτηριστικών των επαναληπτικών δομών.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας έρευνας στόχος της οποίας είναι να διερευνηθούν οι αντιλήψεις που έχουν οι μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε θέματα σχετικά με την οργάνωση και τη λειτουργία της μνήμης των υπολογιστών. Η έρευνα αυτή έγινε με χρήση ερωτηματολογίου και συνεντεύξεις σε μαθητές Γυμνασίου, Λυκείου και ΤΕΕ. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι μαθητές γνωρίζουν το ρόλο της κύριας μνήμης αλλά δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις έννοιες προσωρινή και μόνιμη αποθήκευση. Επίσης γνωρίζουν ότι υπάρχουν και άλλες μονάδες μνήμης αλλά δυσκολεύονται να τις κατατάξουν σε σχέση με την χωρητικότητα τους και πολύ περισσότερο σε σχέση ταχύτητά τους. Σε μεγάλο ποσοστό δεν γνωρίζουν την οργάνωση της κύριας μνήμης ούτε το ρόλο και τη θέση της κρυφής μνήμης. Προτείνεται η χρήση διδακτικών προσεγγίσεων που σκοπεύουν στην ενεργοποίηση των μαθητών έτσι ώστε αυτοί να αποκτήσουν ολοκληρωμένη γνώση της οργάνωσης και της λειτουργίας της μνήμης των υπολογιστών

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ένα περιβάλλον πολλαπλών αναπαραστάσεων για την εισαγωγή μαθητών Γυμνασίου στην έννοια του αλγορίθμου και τη μάθηση βασικών αλγοριθμικών δομών. Το περιβάλλον σχεδιάστηκε σύμφωνα με κοινωνικές και εποικοδομιστικές θεωρήσεις για τη γνώση και τη μάθηση. Στο περιβάλλον αυτό δίνεται η ευκαιρία στο μαθητή να εκφράσει την πρότερή του γνώση για την έννοια του αλγόριθμου και να προσεγγίσει τις παραπάνω έννοιες μέσα από δραστηριότητες της καθημερινής ζωής. Επιπλέον, ο μαθητής μπορεί να εκφράσει τη γνώση του σε πολλαπλά αναπαραστασιακά συστήματα όπως η φυσική γλώσσα, το διάγραμμα ροής και ο ψευδοκώδικας. Για την κατανόηση των δομών της ανάθεσης του ελέγχου και της επανάληψης χρησιμοποιούνται αλληλεπιδραστικά δυναμικά γραφικά. Μια πιλοτική δοκιμασία του λογισμικού με μαθητές παρουσιάζεται και στη συνέχεια συζητούνται γενικά συμπεράσματα και προτάσεις για παραπέρα βελτίωση.

Η διδασκαλία των ΒΔ αντιμετωπίζεται συχνά ως εξοικείωση με ένα Σύστημα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων (ΣΔΒΔ). Η προσέγγιση αυτή εμπεριέχει την υπόθεση ότι οι μαθητές είναι ικανοί για τον σχεδιασμό ΒΔ και απλά εξοπλίζονται με ένα εργαλείο παραγωγικότητας όπως στην περίπτωση των επεξεργαστών κειμένου για παράδειγμα. Τα ΣΔΒΔ είναι όμως γνωστικά εργαλεία που προσφέρουν και απαιτούν νέους τρόπους σκέψης οι οποίοι απαιτούν υποστήριξη. Ειδικότερα θεωρούμε τις ΒΔ ως μοντέλα και το σχεδιασμό τους ως διαδικασία μοντελοποίησης. Η διδασκαλία των ΒΔ μπορεί έτσι, να σχεδιαστεί ως μια διαδικασία δύο φάσεων, στην πρώτη οι μαθητές εξοικειώνονται με το σύστημα αναπαράστασης (μοντέλο δεδομένων) ενώ στην δεύτερη επιλύουν προβλήματα. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να κατανοηθεί καλύτερα η διαδικασία σχεδιασμού ΒΔ από μαθητές για τη βελτίωση της σχετικής διδασκαλίας. Στην εργασία παρουσιάζουμε ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τα νοητικά μοντέλα των μαθητών για τις ΒΔ και τον σχεδιασμό χειρογραφικών ΒΔ.

Η διδασκαλία γενικών προγραμματιστικών αρχών σε ηλικίες προσχολικών και πρώτων σχολικών τάξεων συγκεντρώνει όλο και μεγαλύτερη προσοχή από την ερευνητική κοινότητα. Η εργασία αυτή έχει σαν σκοπό να παρουσιάσει την υπάρχουσα κατάσταση και τις προσφερόμενες δυνατότητες των διαθέσιμων αυτήν τη στιγμή πακέτων, που ενσωματώνουν παρόμοιες ιδέες. Αφού παρουσιαστούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι και τα επιθυμητά χαρακτηριστικά από ένα τέτοιο προγραμματιστικό περιβάλλον, προχωρούμε στην εξερεύνηση των υπαρχόντων προσεγγίσεων, διακρίνοντας συγκεκριμένες κατηγορίες λογισμικού. Έμφαση δίνεται σε εκείνες τις προτάσεις, που καλύπτουν όσο γίνεται γενικότερα τη διδασκαλία του προγραμματισμού, χωρίς να θυσιάζουν την ευκολία χρήσης και την ενσωμάτωση σε ένα ρεαλιστικό σχολικό περιβάλλον. Μέσα από κατασκευασμένα παραδείγματα, αναπαριστώνται οι δυνατότητες των πακέτων και εξάγονται συμπεράσματα, σχετικά με τις προγραμματιστικές ιδέες που υλοποιούν. Η συγκριτική παρουσίαση των ποικίλων λύσεων επιτρέπει τον εντοπισμό των χρήσιμων χαρακτηριστικών, που κατά περίπτωση μπορούν να εξυπηρετήσουν ένα συγκεκριμένο αναλυτικό πρόγραμμα ή να οδηγήσουν στη δημιουργία ενός νέου περιβάλλοντος.

Η εισαγωγή του προγραμματισμού στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση χαρακτηρίστηκε από μια ασαφή πολική από τη μεριά της Πολιτείας. Η ασάφεια αυτή εντοπίζεται σε πολλαπλά επίπεδα: τόσο στο περιεχόμενο όσο και τους στόχους της διδασκαλίας του σχετικού γνωστικού αντικειμένου. Τα τελευταία κυρίως χρόνια παρατηρείται ένας σχετικός περιορισμός της διδασκαλίας του προγραμματισμού θεωρουμένου ως ειδικού αντικειμένου. Υιοθετώντας την αντίθετη υπόθεση, ότι δηλαδή ο προγραμματισμός είναι ένα γενικού ενδιαφέροντος διανοητικό εργαλείο, παραθέτουμε ένα συγκεκριμένο παράδειγμα διδασκαλίας του προγραμματισμού, σε αρχάριους μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Η διδασκαλία αυτή στηρίζεται ακριβώς όχι στις τεχνικές ιδιαιτερότητες του προγραμματιστικού αυτού μοντέλου, αλλά στη γενικότερη παιδευτική και διανοητική του αξία.

Τα προβλήματα με το μάθημα της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο σήμερα και ειδικά σε ό,τι αφορά τον Προγραμματισμό, μπορούν να αντιμετωπιστούν εφόσον αποσαφηνισθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι και η χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία, τόσο από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, όσο και από τους διδάσκοντες. Στόχος της διδασκαλίας του Προγραμματισμού πρέπει να είναι η ανάπτυξη στο μαθητή δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων μέσω της σταδιακής εξοικείωσής του με κάποια απλή στη δομή και τη χρήση, μοντέρνα, ωστόσο, γλώσσα. Η προσέγγιση στο στόχο αυτό θα πρέπει να είναι επαγωγική και όχι αναλυτική. Συνεπώς, θα πρέπει να αποφεύγεται η αντιμετώπιση του Προγραμματισμού ως μέσου υλοποίησης αλγορίθμων. Προτείνεται η χρήση της γλώσσας JavaScript. Ο μαθητής είναι σε θέση να δημιουργεί και να εκτελεί άμεσα τα «προγράμματά» του με τη χρήση του πρωτότυπου περιβάλλοντος εργασίας The JLab που δημιουργήθηκε για το σκοπό αυτό. Τα έως τώρα αποτελέσματα της χρήσης του είναι πολύ ενθαρρυντικά και είναι ενδεικτικά για την ευστοχία της προσέγγισης αυτής.

Στα μαθήματα όλων των τύπων σχολείων στην Β’/θμια Εκπ/ση οι έννοιες της Αλγοριθμικής και του Προγραμματισμού εισάγονταν υποστηρικτικά κυρίως ως μέσα διεκπεραίωσης κάποιου προγράμματος γραμμένο σε μια γλώσσα προγραμματισμού. Οι καθηγητές αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα να παρουσιάσουν στους μαθητές τους την εκτέλεση προγραμμάτων βασισμένων σε διάφορους αλγορίθμους. Δεν υπήρχαν ή δεν ήταν γνωστά τα εκπαιδευτικά λογισμικά που διαθέτονται σήμερα, καθώς και οι τρόποι εκπαιδευτικής χρήσης γνωστών λογισμικών όπως το Excel, PP, κ.α. που ουσιαστικά τα διδάσκουμε ως αντικείμενα πληροφορικής και ουδέποτε ή σπανίως τα χρησιμοποιήσαμε ως μέσα-εργαλεία διδασκαλίας. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να προσεγγίσουμε σχετικές έννοιες αλγοριθμικής & προγραμματισμού, στις οποίες οι μαθητές συναντούν συνήθως δυσκολίες κατανόησης και εμπέδωσης. Η προσέγγιση γίνεται με διαφορετικό τρόπο από τον παραδοσιακό κάνοντας χρήση λογισμικών και δίνονται τρόποι παιδαγωγικής αξιοποίησης αυτών με παραδείγματα και πειραματικές διδασκαλίες. Ο καθηγητής πρέπει να έχει εναλλακτικούς τρόπους παρουσίασης και ανάπτυξης του μαθήματος/έννοιας κάνοντας βεβαίως χρήση των Τ.Π.Ε και Εκπαιδευτικών Λογισμικών στα πλαίσια αντίστοιχων μαθημάτων του σχολείου. Τέτοιοι τρόποι μπορεί είναι η οπτικοποίηση κινήσεων των τιμών σε μεταβλητές, αναπαράσταση της λειτουργίας μιας δομής δεδομένων ή μιας δομής προγραμματισμού, ο ρόλος και η λειτουργία υποπρογραμμάτων σε σχέση με τη μνήμη και το κύριο πρόγραμμα, η αναπαράσταση της μνήμης γενικά, κ.α.

Η εισαγωγή και χρήση των ΤΠΕ στην τάξη μεταβάλλει το παραδοσιακό ανταγωνιστικό πρότυπο διδασκαλίας σε συλλογικό, συνεργατικό, εποικοδομητικό. Στην εργασία παρουσιάζονται αποτελέσματα από την αξιολόγηση της εφαρμογής συνεργατικών περιβαλλόντων μάθησης με χρήση των ΤΠΕ σε 4 δημοτικά σχολεία της Θεσσαλίας που μετείχαν σε ένα καινοτομικό πιλοτικό πρόγραμμα αξιοποίησης των ΤΠΕ στη διδασκαλία των διαφόρων μαθημάτων, στο πλαίσιο του οποίου οι εκπαιδευτικοί των σχολείων επιμορφώθηκαν κατάλληλα και υποστηρίχθηκαν στις διδασκαλίες τους με ΤΠΕ για δύο χρόνια. Διαπιστώθηκε ότι η πορεία προσαρμογής των εκπαιδευτικών στο νέο περιβάλλον χρειάστηκε χρόνο -σε αντίθεση με τους/ις μαθητές/ριες που προσαρμόστηκαν ταχύτατα- και ότι σημαντικό ρόλο παίζει ο/η εκπαιδευτικός στη σύλληψη και οργάνωση μαθησιακών δραστηριοτήτων διαμοιρασμένων σε μικρές ομάδες μαθητών/ριών και στη διαχείριση του νέου παιδαγωγικού περιβάλλοντος αφενός, και αφετέρου οι κατάλληλα καταρτισμένοι επιμορφωτές/ριες στην παροχή βοήθειας προς τους/ις εκπαιδευτικούς, ώστε αυτοί/ές να ξεπεράσουν την αρχική τους αδράνεια και δυσκολία χρήσης των ΤΠΕ στη διδασκαλία.

Η Κασταλία είναι ένα εκπαιδευτικό λογισμικό υπερμέσων και αποτελεί εφαρμογή χαλαρά δομημένων πεδίων γνώσης. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή διδασκαλία προτείνει ένα μαθησιακό περιβάλλον με μαθητοκεντρική αντίληψη και έναν εναλλακτικό τρόπο προσέγγισης της ιστορικής γνώσης με τη χρήση ιστορικών πηγών. Ως εκπαιδευτικό λογισμικό είναι δομημένο με μη γραμμική λογική και προσφέρει πολλές δυνατότητες εξοικείωσης με την ιστορική σκέψη. Ωστόσο, κατάλληλη αξιοποίηση των περιεχομένων της Κασταλίας, με βάση μοντέλα που στηρίζονται στη Θεωρία της Γνωστικής Ευελιξίας, μπορεί να οδηγήσει σε μια διδακτική προσέγγιση σύνθετων ιστορικών θεμάτων. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ένα νέο υπερμεσικό διδακτικό περιβάλλον που αξιοποιεί την Κασταλία και υποστηρίζει την διασταυρούμενη μαθησιακή διαδικασία (criss-crossing) και τη Μάθηση της Ιστορίας με Βάση Περιπτώσεις (ΚΜΙΒΠ) (Kastalia Case-Based History Learning (KCBHL)).

Η εργασία αυτή περιγράφει το λογισμικό «ΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΤΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ», του οποίου ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη στηρίχθηκε στην υπόθεση ότι εάν οι μαθητές και οι μαθήτριες κατανοήσουν τις έννοιες της μάζας, του όγκου και της πυκνότητας στο μικροσκοπικό επίπεδο, θα τις κατανοήσουν καλύτερα και στο μακροσκοπικό. Το λογισμικό αποτελείται από 4 ενότητες στις οποίες υπάρχουν κατάλληλες δραστηριότητες για να οικοδομήσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες την σχέση μεταξύ των τριών μεγεθών. Το λογισμικό έχει τη δυνατότητα της καταγραφής των ενεργειών των χρηστών, γεγονός που αποτελεί πηγή δεδομένων α) για την ανάλυση των στρατηγικών που ακολουθούν τα παιδιά στην προσπάθειά τους να υπερβούν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και β) των μαθησιακών αποτελεσμάτων που επιτυγχάνονται με το λογισμικό. Από τις απαντήσεις 91 παιδιών της Ε' και της ΣΤ' τάξης Δημοτικού σχολείου σε γραπτό ερωτηματολόγιο και τις καταγραφές του λογισμικού προκύπτει σημαντική βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, αλλά και η ύπαρξη συγκεκριμένων δυσκολιών των μαθητών και των μαθητριών για την έννοια της πυκνότητας.

Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) αποτελούν τμήμα των τεχνολογιών οι οποίες χρησιμοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα της καθημερινής ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Στην καθημερινή ζωή τα παιδιά αναπτύσσουν ιδέες και αναπαραστάσεις για τις τεχνολογίες, τη χρήση τους μέσα στο πλαίσιο αυτό και για τα αποτελέσματα της χρήσης αυτής, με βάση τις ποικίλες αλληλεπιδράσεις τους τόσο με τα τεχνολογικά μέσα όσο και με τους ενήλικες ή και άλλα παιδιά. Η πιλοτική έρευνα που παρουσιάζεται είχε ως στόχο τη διερεύνηση των αναπαραστάσεων παιδιών δημοτικού για τις τεχνολογίες της καθημερινής ζωής και τη μελέτη της θέσης των ΤΠΕ στις αναπαραστάσεις αυτές. Στην έρευνα συμμετείχαν 300 μαθητές και μαθήτριες Δ΄, Ε΄ και Στ΄ τάξης από 5 δημοτικά σχολεία, οι οποίοι/ες απάντησαν γραπτά σε μία ερώτηση ανοικτού τύπου. Τα παιδιά επέλεξαν ελεύθερα τον τρόπο απάντησης με κείμενο ή και σχέδιο. Η πλειοψηφία απήντησε χρησιμοποιώντας σχέδια, η μελέτη των οποίων έδειξε ότι σχεδόν το 1/3 των παιδιών ταυτίζουν τις τεχνολογίες της καθημερινής ζωής με τις ΤΠΕ, ενώ πάνω από τα μισά παιδιά αντιμετωπίζουν τις τεχνολογίες της καθημερινής ζωής ως ένα σύνολο τεχνολογικών μέσων, τα οποία είναι απομονωμένα από τον άνθρωπο και το κοινωνικό πλαίσιο της χρήσης τους. Οι τεχνολογίες που εμφανίζονται συχνότερα στις απαντήσεις των παιδιών είναι οι ΤΠΕ, ενώ ακολουθεί η οικιακή τεχνολογία (ηλεκτρικές συσκευές κυρίως) και τα μεταφορικά μέσα. Το γεγονός αυτό θεωρείται σημαντικό, καθώς πολλά παιδιά ενώ δεν διαθέτουν υπολογιστή στο σπίτι τους ούτε στο σχολείο, αναφέρουν τους υπολογιστές και το διαδίκτυο συχνότερα από τις ηλεκτρικές συσκευές. Επίσης η έννοια της τεχνολογικής εξέλιξης ή αλλαγής έχει πολύ χαμηλή συχνότητα εμφάνισης σε όλες τις απαντήσεις (63 αναφορές) και ιδιαίτερα σε αυτές που αφορούν στην εξέλιξη των ΤΠΕ (3 αναφορές). Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιούνται για τη σχεδίαση και οργάνωση μιας κατάλληλης διδακτικής παρέμβασης στο δημοτικό σχολείο, με στόχο τη μελέτη των τεχνολογιών της καθημερινής ζωής και των ΤΠΕ ειδικότερα, καθώς και την ανάπτυξη κατάλληλων αναπαραστάσεων για την ευρεία χρήση τους σε ατομικό και σε ευρύ κοινωνικό επίπεδο.

Η Παιδαγωγική των Μέσων - ως κλάδος με θεματικό πεδίο, διαμεσιακές ατομικές και κοινωνικές μαθησιακές διαδικασίες - δεν μπορεί παρά να εγκύπτει και στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας. Ο εννοιολογικός θεωρητικός σκελετός της Π.Μ. διευρυμένος κατά τα διαφοροποιητικά στοιχεία των Τ.Π.Ε., όπως της «αλληλεπιδραστικότητας», της «συνδυαστικότητας», της «ασυγχρονικότητας», κλπ., αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο και για τη χρηστική και διδακτική-μαθησιακή αξιοποίησή τους αλλά και για την καλλιέργεια μιας κριτικής στάσης απέναντί τους. Η «επάρκεια στα μέσα» ή στις Τ.Π.Ε., ως κεντρικός στόχος της Π.Μ., συμπεριλαμβάνει γνωστικές, ηθικές, κοινωνικές, συναισθηματικές, αισθητικές και δρασιακές δεξιότητες, στοιχεία τα οποία προϋποθέτουν - πέρα από μια «ανθρωπολογία των Μέσων» - ένα διαρκή έλεγχο των επιδράσεών τους τόσο σε φυλογενετικό, όσο και σε οντογενετικό επίπεδο. Ακόμα και αν αποδεχθούμε τη συστημική θεώρηση, η οποία θεωρεί ότι οι Τ.Π.Ε. προκαλούν τέτοιες αλλαγές δομών στο ψυχικό αλλά και κοινωνικό σύστημα, οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές, η Π.Μ. οφείλει να συμμετέχει στον κοινωνικό και επιστημονικό διάλογο με αυτοσυγκράτηση και παιδαγωγικό ρεαλισμό.

Στην εισήγηση αυτή συζητούνται σημαντικά παιδαγωγικά προβλήματα, όπως το αν οι νέες τεχνολογίες αποτελούν το σκοπό ή το μέσο στην εκπαιδευτική διαδικασία, το αν οδηγούν σε μια στενή αντίληψη για τη γνώση και τη μάθηση, και επίσης το αν υπάρχει ο κίνδυνος της εν γένει επικράτησης τεχνοκρατικών εκπαιδευτικών αντιλήψεων. Αναπτύσσεται το επιχείρημα ότι θα ήταν απλοϊκή, ίσως και αφελής, η άποψη ότι νέες τεχνολογίες, ακόμη και ως μέσο, θα λύσουν το πρόβλημα της μαθησιακής διαδικασίας, χωρίς να ληφθεί υπόψη ότι στην κατασκευή της πραγματικότητας εμπλέκονται σκοπιμότητα και προσδοκίες από την πλευρά του μαθητή, και επομένως δεν θα έπρεπε να θεωρηθούν (οι ΝΤ) ότι αποτελούν την απάντηση σε πολλά, αν όχι σε όλα, τα ερωτήματα που έχουν να κάνουν με το νόημα που δημιουργούν οι μαθητές όταν προσεγγίζουν κάποιο γνωστικό αντικείμενο. Γίνεται επίσης αναφορά σε ορισμένα κριτήρια με βάση τα οποία η εισαγωγή των ΝΤ θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ουσιαστική καινοτομία και επομένως ως μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Στόχος της εισήγησης είναι η προσέγγιση των δυνατοτήτων και των περιορισμών της χρήσης του διαδικτύου στον τομέα της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Το διαδίκτυο έχει τύχει ευρείας αποδοχής κυρίως στη διαπολιτισμικά προσανατολισμένη διδασκαλία ξένων γλωσσών. Οι υποστηρικτές τέτοιων προγραμμάτων υπογραμμίζουν ότι το διαδίκτυο συμβάλλει στην αυθεντική επικοινωνία και κατ΄ επέκταση στην κριτική αντιμετώπιση των αυτονόητων δεδομένων των προσωπικών και συλλογικών ταυτοτήτων. Η κριτική προσέγγιση αυτών των θέσεων αναδεικνύει μια σειρά από ερωτήματα τα οποία μας παραπέμπουν στην αναγκαιότητα εναλλακτικών χρήσεων του διαδικτύου έτσι ώστε να είναι εφικτή η διαπολιτισμική συνάντηση και κατανόηση με την πλήρη παιδαγωγική σημασία των όρων αυτών.

Η εργασία αναφέρεται στη χρήση της τεχνολογίας Quick Time Virtual Reality (QTVR) για την ανάπτυξη εικονικών περιβαλλόντων και εκπαιδευτικών εφαρμογών που βασίζονται σ’ αυτά. Περιγράφει τις τεχνικές απαιτήσεις για τη δημιουργία μιας τέτοιας εφαρμογής καθώς επίσης και τα υπάρχοντα λογισμικά που προσφέρουν τη δυνατότητα υλοποίησής της. Αναφέρει τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της, περιγράφει και αξιολογεί μια πιλοτική εφαρμογή και τέλος κάνει μια γενική αξιολόγηση της προτεινόμενης τεχνολογίας.

Το λογισμικό με τίτλο «εΜαΔύς» αποτελεί μέρος του έργου «υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας στο ελληνικό δίκτυο σχολείων» του ΕΠΕΑΕΚ. Πρόκειται για μια εφαρμογή αυτόματης αξιολόγησης γνωστικών και αισθητηριακών δεικτών, με έμφαση σε στοιχεία που απαρτίζουν το τυπικό προφίλ της ειδικής μαθησιακής δυσκολίας στο γραπτό λόγο. Στόχος είναι η ανίχνευση πιθανών μαθησιακών δυσκολιών (μ.δ.) με σκοπό την παραπομπή για αξιολόγηση από εξειδικευμένο προσωπικό. Η πρώτη δοκιμαστική εφαρμογή σε 146 μαθητές Α΄ Γυμνασίου δείχνει ότι οι αυτοματοποιημένες μετρήσεις βρίσκονται σε συνάφεια με συνήθεις μετρήσεις κλινικής αξιολόγησης και ότι οι μαθητές χρησιμοποιούν σωστά, με ευκολία και ευχαρίστηση το λογισμικό. Συνεπώς η αυτοματοποιημένη ανίχνευση μ.δ. μπορεί να είναι πρακτικά εφαρμόσιμη εφόσον περαιτέρω ανάλυση τεκμηριώσει και την ψυχομετρική επάρκεια του λογισμικού. Έτσι, σχολεία χωρίς εκπαιδευτικούς με ειδικές γνώσεις, σε περιοχές μακριά από ιατροπαιδαγωγικές υπηρεσίες, μπορούν να εντοπίσουν τους μαθητές που είναι πιθανότερο να χρειάζονται ειδική βοήθεια. Η αμφίδρομη ενημέρωση μέσω διαδικτυακού διακομιστή μπορεί να συμβάλλει στην επιμόρφωση και καθοδήγηση των εκπαιδευτικών και στην εξαγωγή επιδημιολογικών στοιχείων για τη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής για τις μ.δ.

Η εργασία αυτή αναφέρεται στη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης ενός εικονικού ιστορικού κόσμου που αναπαριστά την πόλη του αρχαίου Πειραιά. Το εικονικό περιβάλλον αποτελεί τον πυρήνα μιας πολυμεσικής εφαρμογής, με αντικείμενο τη διδασκαλία της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η ιστορική περίοδος στην οποία αναφέρεται η εφαρμογή είναι η κλασική αρχαιότητα.

Παρουσιάζονται συνοπτικά τα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες ενός συστήματος αξιολόγησης μέσω υπολογιστή το οποίο παρέχει την πρόσθετη δυνατότητα αξιολόγησης μέσω του Διαδικτύου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην περιγραφή των χαρακτηριστικών του συστήματος που το καθιστούν ένα σημαντικό μαθησιακό, διδακτικό και ερευνητικό εργαλείο.

Η εργασία αυτή αναφέρεται στα αποτελέσματα χρήσης στην τάξη ενός εκπαιδευτικού λογισμικού παρουσιάσεων εποικοδομητικού τύπου, για θέματα που αφορούν την αλληλεπίδραση μεταξύ σωμάτων. Η σχεδίαση και ανάπτυξη του λογισμικού βασίστηκε στα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε για να ανιχνεύσει τις απόψεις μαθητών/ριών ηλικίας 11 – 16 ετών για τα θέματα αυτά. Επίσης περιγράφεται η διδακτική παρέμβαση που έγινε στους/ις μαθητές/ριες αυτούς/ές με τη χρήση του λογισμικού παρουσιάσεων. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπήρξε μετασχηματισμός των εναλλακτικών ιδεών των μαθητών/ριών σε πιο ορθότερες και επιστημονικά πιο αποδεκτές αντιλήψεις, σε σχέση με την παραδοσιακή διδασκαλία. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ακόμη και τέτοιου τύπου εκπαιδευτικά λογισμικά, που μπορούν να αναπτυχθούν από ένα/μια διδάσκοντα/ουσα Φυσικής, μη «ειδικό» στην Πληροφορική, μπορούν να είναι ωφέλιμα στην εκπαιδευτική διαδικασία, αρκεί να είναι εποικοδομητικού τύπου και να σχεδιάζονται με βάση κάποια επιστημονική μέθοδο.

Τα αποτελέσματα εμπειρικής μελέτης σχετικά με τις αντιλήψεις μαθητών/ριών δημοτικού σχολείου για ορισμένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και φαινόμενα που σχετίζονται με τη δυναμική επίδραση του νερού στο ανάγλυφο της γης, έδειξαν σοβαρές παρανοήσεις και έλλειψη κατανόησης του δυναμικού χαρακτήρα των φαινομένων. Οι διαπιστώσεις αυτές καθοδήγησαν τη σχεδίαση του εκπαιδευτικού λογισμικού "Γεωμορφές", ως δυναμικού εργαλείου υποστήριξης της εποπτείας κατά τη διδασκαλία της Γεωγραφίας. Η εφαρμογή που αναπτύχθηκε παρουσιάζει προσομοιώσεις και οπτικοποιήσεις γεωγραφικών φαινομένων με δυναμικό και αλληλεπιδραστικό τρόπο και πλαισιώνεται από ένα υπερμεσικό περιβάλλον το οποίο περιλαμβάνει πολυμεσική πληροφορία και δραστηριότητες για τους/ις μαθητές/ριες. Το λογισμικό χρησιμοποιήθηκε ως μέσο διδακτικής παρέμβασης σε μαθητές/ριες Ε΄ και Στ΄ τάξης δημοτικού σχολείου και τα αποτελέσματα δείχνουν σημαντική βελτίωση ως προς την κατανόηση εννοιών που σχετίζονται με γεωγραφικά χαρακτηριστικά και φαινόμενα.

Στο πλαίσιο της εργασίας αυτής ανιχνεύονται πτυχές της επιμόρφωσης εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην τάξη, με σκοπό την ευαισθητοποίηση, την πρόκληση και επικέντρωση του ενδιαφέροντος των εκπαιδευτικών επιμορφούμενων και επιμορφωτών καθώς και των επιμορφωτικών φορέων σε καίρια ζητήματα που συνδέονται άμεσα με τη μεθοδολογία επιμόρφωσης. Η εφαρμογή και αξιολόγηση επιμορφωτικών προγραμμάτων και ο εντοπισμός κομβικών σημείων στην προσπάθεια ποιοτικής μετεξέλιξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην Κοινωνία της Πληροφορίας είναι αναντίρρητα πολύτιμα στοιχεία τόσο για τους άμεσα εμπλεκόμενους όσο και ευρύτερα για την εκπαιδευτική κοινότητα, για το σχολείο του παρόντος και του μέλλοντος.

Η παρούσα έρευνα αφορά στην αναζήτηση και εντοπισμό των αναφορών σε μαζικά μέσα και τεχνολογίες της επικοινωνίας και πληροφορίας στα νέα Αναλυτικά Προγράμματα και τα βιβλία δασκάλου όλων των τάξεων όλων των μαθημάτων του δημοτικού σχολείου που ήταν σε χρήση κατά τη σχολική περίοδο 2000 - 2001. Συγκεκριμένα, γίνεται προσπάθεια να απαντηθούν ερωτήματα σχετικά με το είδος των Μέσων που υπάρχουν ή εισάγονται στην εκπαίδευση, το «χώρο» που αυτά καταλαμβάνουν στη σχολική πρακτική, αλλά κυρίως ερωτήματα σχετικά με τους παιδαγωγικούς στόχους που καλούνται να υπηρετήσουν.

Σκοπός της μελέτης αυτής είναι να χρησιμοποιηθεί το Internet ως σημείο εκκίνησης για τους διδάσκοντες που επιθυμούν να εντάξουν το Internet, ως παιδαγωγικό μέσο, στους τομείς διδασκαλίας της Αγγλικής γλώσσας για Ειδικούς Σκοπούς (ESP). Στο πρώτο μέρος της μελέτης, γίνεται μια εκτίμηση της δυνατότητας ένταξης του Internet στη διδασκαλία ESP, και δίνεται έμφαση στην εξέταση επιλεγμένων θεωρητικών και πρακτικών θεμάτων, τα οποία αφορούν στην εφαρμογή και ένταξη του Internet σε περιβάλλον διδασκαλίας ESP. Το δεύτερο μέρος αποτελεί τον αντίποδα σε μια σειρά προαναφερθέντων πλεονεκτημάτων του Internet και περιλαμβάνει την παράθεση των πιο σημαντικών κατευθυντήριων γραμμών για επιτυχημένη ένταξη του Internet στις διαδικασίες διδασκαλίας και μάθησης του ESP.

Στη σύγχρονη εκπαιδευτική πράξη με την αξιοποίηση των «μέσων του κυβερνοχώρου», συντελούνται νέες διδακτικές διαδικασίες και διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο από εκείνο της παραδοσιακής εκπαιδευτικής πρακτικής. Tα ολιγοθέσια σχολεία αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό από τις σχολικές μονάδες στην Eλλάδα και βρίσκονται κυρίως σε απομακρυσμένες αλλά και σε κοινωνικά αποκλεισμένες περιοχές. H συνδιδασκαλία είναι μια προβλεπόμενη διαδικασία από το αναλυτικό πρόγραμμα για τα σχολεία αυτά και παράλληλα η σημαντικότερη διδακτική στρατηγική που δεν προβλέπεται για τα πολυθέσια σχολεία. Λόγω της ιδιαιτερότητάς των σχολείων αυτών περίπου το 40% του διδακτικού χρόνου κατανέμεται στις σιωπηρές εργασίες. Oι TΠE θα μπορούσαν να γίνουν τα ωφέλιμα μέσα για τη δημιουργική αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου των παιδιών, αυξάνοντας τις επικοινωνιακές τους δυνατότητες. Παράλληλα θα μπορούσαν να γίνουν τα μέσα πρόσκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων, υπό την καθοδήγηση των δασκάλων τους. Στην παρούσα μελέτη περίπτωσης παρουσιάζονται οι διαπιστώσεις από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών την περίοδο των σχολικών ετών 1999-2001, στο συγκεκριμένο διθέσιο Δημοτικό Σχολείο.

Είναι γεγονός ότι η εισαγωγή των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στη σχολική καθημερινή πράξη, έφερε επανάσταση στο χώρο της διδακτικής μεθοδολογίας, έκανε τη διαδικασία της μάθησης πιο αποτελεσματική και επαναπροσδιόρισε τη σχέση δασκάλου – μαθητή. Η πληροφορική δεν περιορίζεται στην απλή διαχείριση των πληροφοριών, αλλά λειτουργεί υποστηρικτικά προς τις ανώτερες μορφές μάθησης. Η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Η/Υ) στην Ειδική Παιδαγωγική συμβάλλει δυναμικά στην εξέλιξη διδακτικών προγραμμάτων και στη δημιουργία νέων μορφών διδασκαλίας, με την οποία οι μαθητές οδηγούνται στη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους. Στα πλαίσια του Τμήματος Ένταξης, δίνεται η δυνατότητα σχεδιασμού εξατομικευμένων προγραμμάτων ανάλογα με τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα σπουδών με εναλλακτικούς τρόπους, εξομαλύνοντας τις όποιες ιδιαιτερότητες τους. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής (Η/Υ) σαν μέρος του εξατομικευμένου προγράμματος ενός μαθητή, δημιουργεί μια νέα μαθησιακή κατάσταση και αποτελεί το κίνητρο και την αφετηρία για μια νέα προσπάθεια.

Στο παρόν άρθρο δίνεται έμφαση στην παρουσία ως ένα βασικό χαρακτηριστικό των εικονικών περιβαλλόντων και προτείνει τη χρήση ενός εικονικού σώματος ως μέσου πλοήγησης και εκτέλεσης δραστηριοτήτων σε εκπαιδευτικά εικονικά περιβάλλοντα. Επίσης μελετάται η εμφάνιση της αίσθησης της παρουσίας από μαθητές σ’ ένα επιτραπέζιο σύστημα εικονικής πραγματικότητας ως συνάρτηση της χρήσης συσκευών εισόδου με τη βοήθεια του εικονικού ανθρώπου. Το κεντρικό σημείο στήριξης της υπόθεσης είναι πως η παρουσία είναι ένα υποκειμενικό φαινόμενο και εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την αλληλεπίδραση του χρήστη με το εικονικό περιβάλλον. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας φανερώνουν πως η ύπαρξη ενός εικονικού ανθρώπου μέσα σε εκπαιδευτικά εικονικά περιβάλλοντα σε συνάρτηση με τη χρήση συγκεκριμένης συσκευής εισόδου παίζουν σημαντικό ρόλο στην πλοήγηση στο χώρο, στην αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής αλλά και στην εμφάνιση της αίσθησης της παρουσίας.

Κοινό χαρακτηριστικό των διαφορετικών προσεγγίσεων για την εισαγωγή της Πληροφορικής στα Σχολεία αποτελούν οι (έμμεσες) παραδοχές πως: α/η Πληροφορική μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως τα άλλα μαθήματα του Σχολικού προγράμματος, και β/οι δάσκαλοι έχουν την απαιτούμενη στοιχειώδη υποδομή στην Πληροφορική είτε για να τη χρησιμοποιούν στα μαθήματα τους είτε για να τη διδάξουν. Και οι δύο αυτές παραδοχές όμως δεν φαίνεται να ισχύουν (υπάρχουν) σε ικανοποιητικό επίπεδο, κάτι που οδηγεί σε στην αναζήτηση ενός διαφορετικού και πιο αποτελεσματικού τρόπου εισαγωγής της Πληροφορικής στα Σχολεία. Στην εργασία αυτή προτείνεται μια άλλη προσέγγιση, η οποία δεν εξαρτάται από τις προηγούμενες παραδοχές με την οποία η Πληροφορική στα Σχολεία, είτε ως αντικείμενο μάθησης είτε ως μέσο διδασκαλίας, αντιμετωπίζεται ως μια (υποχρεωτική) σχολική δραστηριότητα με καθορισμένους γενικούς σκοπούς χωρίς όμως εξειδικευμένο περίγραμμα διδακτικών δραστηριοτήτων και παρουσιάζονται η δυνατότητα και μερικά από τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας προσέγγισης.

Στην παρούσα εισήγηση κατατίθενται η εμπειρία και οι προβληματισμοί μας σχετικά με το όλο πλέγμα των παραγόντων που συμμετέχουν στο θέμα της εφαρμογής των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση: έρευνα, επιμόρφωση, αναλυτικό πρόγραμμα, σχολικό βιβλίο, εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς κ.ά., όπως προέκυψαν μέσα από τη δράση σε τομείς της Επιμόρφωσης, των Παιδαγωγικών Τμημάτων, καθώς και του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

Η Κοινωνία της Πληροφορίας αποτελεί τη σημαντικότερη προτεραιότητα των ανεπτυγμένων χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο νέος ρόλος της εκπαίδευσης συνίσταται στο να εφοδιάσει το σύνολο των πολιτών με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, προκειμένου να ανταποκριθούν στις ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες της νέας ψηφιακής εποχής. Τα δημοτικά σχολεία αποτελούν σήμερα τους χώρους εκπαίδευσης και προετοιμασίας των αυριανών πολιτών που θα βιώσουν την κοινωνία της Πληροφορίας τόσο στην εργασιακή όσο και στην κοινωνική τους καθημερινότητα. Έτσι η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών των επικοινωνιών και των πληροφοριών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να παρουσιάσει δύο καινοτόμα προγράμματα που υλοποιήθηκαν κατά το σχολικό έτος 2000-2001 σε δημοτικά σχολεία της Κύπρου, της Ελλάδας και του απόδημου Ελληνισμού: το πολιτιστικό πρόγραμμα ‘ΟΙΚΑΔΕ’ και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ‘ΟΔΥΣΣΕΑΣ’.

Στην εισήγηση παρουσιάζεται, ως μελέτη περίπτωσης, ένα πρόγραμμα «σύγχρονης» επιμόρφωσης εκπαιδευτικών από απόσταση και συγκεκριμένα δασκάλων του νομού Έβρου, με αντικείμενο τη διδασκαλία των Μαθηματικών. Το μοντέλο επιμόρφωσης από απόσταση που υιοθετήθηκε, στηρίχθηκε α) στην αξιοποίηση «τοπικών» και «απομακρυσμένων» εισηγητών στον ίδιο χρόνο και β) στη διδακτική οργάνωση των μαθημάτων με τέτοιο τρόπο ώστε να αξιοποιείται μια ποικιλία εποπτικών μέσων και να εξασφαλίζεται μια αλληλεπιδραστική-αμφίδρομη λειτουργία επιμορφούμενων και επιμορφωτών. Η παρουσίαση που ακολουθεί επικεντρώνεται τόσο στην επισήμανση των προβλημάτων που προκύπτουν σε ένα τέτοιο εκπαιδευτικό περιβάλλον όσο και στον τρόπο αξιοποίησης της τεχνολογίας (εποπτικών μέσων, μικροπεριφερειακών εξαρτημάτων των Η/Υ για τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού και μέσων εξ αποστάσεως επικοινωνίας) για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Επιπλέον, εξετάζονται οι δυνατότητες προσαρμογής του συνηθισμένου τρόπου διδασκαλίας στα (τεχνικά) δεδομένα της σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Η εισήγηση αυτή ασχολείται κριτικά με το ελληνικό πρόγραμμα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ και μελετά τους συσχετισμούς και τις αποκλίσεις του από τα αντίστοιχα προγράμματα επιμόρφωσης του Ηνωμένου Βασιλείου και της Σουηδίας. Μία πρώτη επισκόπηση των προγραμμάτων σπουδών που ακολουθούνται σε κάθε χώρα καταλήγει στη βασική διαπίστωση πως το Ελληνικό πλαίσιο σπουδών δεν είναι παρά ένας συγκερασμός των σχεδίων δράσης των δύο άλλων χωρών. Στη συνέχεια και με γνώμονα αυτό το σημαντικό στοιχείο σύγκλισης που επιτρέπει την αξιοποίηση των δεδομένων από άλλες χώρες, επιχειρούνται μία σειρά από προβλέψεις αναφορικά με τις αιτίες που θα προκαλέσουν τη μερική επιτυχία ή την εν μέρει αποτυχία του εν λόγω προγράμματος επιμόρφωσης.

Στην παρούσα εργασία γίνεται συνοπτική αναφορά στις προσπάθειες εκπαιδευτικής ενσωμάτωσης του Η/Υ όπως παρουσιάζονται από έρευνες που έχουν γίνει σε αναπτυγμένες χώρες. Διαπιστώνεται χάσμα μεταξύ προθέσεων για αλλαγή των διδακτικών και μαθησιακών πρακτικών και στα αποτελέσματα χρήσης του Η/Υ που είτε υπο-χρησιμοποιείται, είτε αναπαράγει παραδοσιακές πλευρές της διδασκαλίας. Διαπιστώνεται επίσης η αδυναμία των προγραμμάτων επιμόρφωσης να γενικεύσουν τη χρήση του Η/Υ στην επιθυμητή κατεύθυνση. Η πολύχρονη αυτή εμπειρία φαίνεται να μη λαμβάνεται επαρκώς υπόψη από την πρώτη μεγάλης κλίμακας προσπάθεια της ελληνικής πολιτείας για την εισαγωγή του Η/Υ στην υποχρεωτική εκπαίδευση (κοινωνία της πληροφορίας) όσο και από το νέο Δ.Ε.Π.Π.Σ. (Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών). Η παρούσα εργασία ανιχνεύει τους λόγους σχετικής αποτυχίας αυτών των προγραμμάτων επιμόρφωσης και κάνει κριτική στην τεχνολογική ορθολογικότητα που διέπει τα περισσότερα από αυτά τα προγράμματα. Αναδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πρακτικών γνώσεων των εκπαιδευτικών. Αναγνωρίζοντας την πολυπλοκότητα της εκπαιδευτικής αλλαγής προτείνει στοιχεία προς μια διαφορετικής μορφής επιμόρφωση.

Το άρθρο αυτό εξετάζει την κατάρτιση των εκπαιδευτικών στην παιδαγωγική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών (ΝΤ) στην εκπαίδευση όπως αυτή διαμορφώνεται από τη βασική-αρχική εκπαίδευση και εξελίσσεται στην ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση. Η επιτυχία της ένταξης των ΝΤ στην εκπαίδευση απαιτεί καταρτισμένους εκπαιδευτικούς με ψηλή ικανότητα εκπαιδευτικής αξιοποίησης της Πληροφορικής στη μαθησιακή διαδικασία. Η έρευνα αυτή καταδεικνύει ότι ενώ οι φοιτητές στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου παρουσιάζονται εξοικειωμένοι με βασικές δεξιότητες χρήση του ΗΥ, η μεγάλη πλειοψηφία τους παρουσιάζεται με χαμηλή έως ανύπαρκτη ικανότητα αξιοποίησης διαφόρων προγραμμάτων στη διδασκαλία και μάθηση. Παράλληλα, κατά τα πρώτα χρόνια της υπηρεσίας των νέων εκπαιδευτικών ένας μικρός αριθμός από αυτούς χρησιμοποιεί τις ΝΤ στη διδασκαλία του· είναι δε αισθητή η έλλειψη ικανότητας αξιοποίησης των ΝΤ στο διδακτικό έργο τους. Το βασικό συμπέρασμα-εισήγηση της έρευνας εστιάζεται στην ανάγκη αναδιαμόρφωση των προγραμμάτων, τόσο της αρχικής αλλά και της ενδοϋπηρεσιακής κατάρτισης, τα οποία αποσκοπούν στην προετοιμασία των εκπαιδευτικών στην παιδαγωγική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών.

Το άρθρο αναφέρεται στην πρακτική εκπαιδευτικών δύο Δημοτικών Σχολείων με πολυετή εμπειρία στη χρήση διερευνητικού λογισμικού στα πλαίσια της παιδαγωγικής αξιοποίησης των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση. Τα δεδομένα της έρευνας απαρτίζονται από παρατηρήσεις και βιντεοσκοπήσεις 30 και πλέον διδακτικών ωρών καθώς και από συνεντεύξεις. Συνδυασμένη ποιοτική και ποσοτική ανάλυση των δεδομένων υποδεικνύει ότι το κάθε ένα από τα δύο σχολικά περιβάλλοντα αντιλαμβάνεται την καινοτομία με διαφορετικό τρόπο μολονότι έχουν δεχθεί την ίδια επιμόρφωση, χρησιμοποιούν το ίδιο λογισμικό και έχουν κοινούς διακηρυγμένους στόχους. Αντίστοιχα με διαφορετικό τρόπο το καθένα μορφοποιεί την δική του αντίληψη για την παιδαγωγική αξιοποίηση των Τ.Π.Ε..

Το θέατρο ως μορφή τέχνης μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην εκπαίδευση και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Να μην είναι πια ένα αυθύπαρκτο αισθητικό γεγονός αλλά να χρησιμοποιηθεί σαν όχημα για να μεταδοθούν γνώσεις και δεξιότητες. Και αυτό για όλα σχεδόν τα γνωστικά αντικείμενα. Το έργο “SCOUT: Student collaborative and open learning for European theatre and culture” εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να δημιουργήσει ένα περιβάλλον πολύ απλό και φιλικό όπου θα μπορούν μέσα σ΄ αυτό να καταθέσουν τις πρακτικές τους και τις εμπειρίες τους καθηγητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από όλη την Ευρώπη, να ικανοποιήσουν την ανάγκη της επικοινωνίας και κυρίως να συνεργαστούν στη διδασκαλία διάφορων γνωστικών αντικειμένων χρησιμοποιώντας το θέατρο και την Ευρωπαϊκή Τέχνη, γενικότερα. Στο πλαίσιο του έργου αναπτύχθηκε μια τεχνολογική πλατφόρμα στο διαδίκτυο που διευκολύνει την ασύγχρονη και σύγχρονη επικοινωνία-συνεργασία, τη δημοσιοποίηση συνεργατικών πρακτικών, και την εύρεση χρήσιμου υλικού για την εξέλιξη του θεάτρου το οποίο είναι υλικό αναφοράς για συνεργατικά έργα. Επίσης, κατασκευάστηκε ένα διαδραστικό παιχνίδι για μαθητές σχετικά με την ιστορία του θεάτρου. Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται η σύγχρονη αυτή προσέγγιση εφαρμογής των νέων τεχνολογιών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που προσπαθεί μια αλλαγή στο status quo των συμβατικών μορφών εκπαίδευσης, δίνοντας έμφαση στην επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ «ηθοποιών» της εκπαιδευτικής διαδικασίας από διαφορετικές χώρες.

Η εργασία σκιαγραφεί αρχικά το όραμα ενός πολυδιάστατου πληροφοριακού συστήματος συλλογής, αποθήκευσης, επεξεργασίας και αξιοποίησης εκπαιδευτικών δεδομένων για την Α΄ και Β΄ βάθμια εκπαίδευση, που μπορεί να υποστηρίξει αποτελεσματικά τόσο τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων κατά την καθημερινή λειτουργία των διαφόρων διοικητικών οντοτήτων όσο και τον ευρύτερο εκπαιδευτικό σχεδιασμό και την εκπαιδευτική έρευνα. Το σύστημα αξιοποιεί σύγχρονες τεχνολογίες (Data Warehouses, On-Line Analytical Processing, Data Mining, GIS κ.ά.) για τη διαχείριση πληθώρας εκπαιδευτικών στοιχείων και άλλων δημογραφικών, κοινωνικο-οικονομικών και λοιπών δεδομένων για την ελληνική επικράτεια, που είναι οργανωμένα σε διαφορετικές διαστάσεις και προσπελαύνονται ανάλογα με το διοικητικό επίπεδο και τις λεπτομερείς ανάγκες κάθε διαπιστευ-μένου χρήστη. Στη συνέχεια η εργασία περιγράφει συνοπτικά το σύστημα EDUBASE, μια πρώτη προσέγγιση του ιδεατού συστήματος που αναπτύχθηκε και λειτουργεί στο Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, για τη αποτύπωση της υποδομής και της λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος σε επίπεδο σχολικών μονάδων και την ποιοτική και ποσοτική ανάλυση εκπαιδευτικών δεδομένων.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η αξιολόγηση ενός Διαδικτυακού εκπαιδευτικού λογισμικού πολλαπλών αναπαραστάσεων το οποίο κατασκευάστηκε προκειμένου να αποτελέσει ένα πιθανό περιβάλλον μάθησης εννοιών που αφορούν στα αρχεία και στα περιφερειακά μέσα αποθήκευσης. Το περιβάλλον αυτό σχεδιάστηκε με βάση τις σύγχρονες κοινωνικές και εποικοδομιστικές προσεγγίσεις για τη γνώση και τη μάθηση. Η ανατομία του περιβάλλοντος περιλαμβάνει το σχεδιασμό: του περιεχομένου μάθησης, των ενεργητικών δραστηριοτήτων του μαθητή, της επικοινωνίας και των διαδικασιών αξιολόγησης της μαθησιακής διαδικασίας. Η οργάνωση του περιεχομένου μάθησης αλλά και των μαθησιακών δραστηριοτήτων έγινε προκειμένου να δώσει την ευκαιρία στο μαθητή να κατανοήσει τις προς μάθηση έννοιες μέσα από την αντιστοιχία δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής με υπολογιστικές λειτουργίες και αντικείμενα. Από την ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων της πιλοτικής φάσης προέκυψε ότι οι μαθητές συναντούν δυσκολίες κατανόησης εννοιών που έχουν σχέση με το υλικό των υπολογιστών ενώ βοηθούνται να κατανοήσουν τις σχετικές έννοιες μέσα από τον πειραματισμό τους με δραστηριότητες και αντικείμενα της καθημερινής ζωής.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις και η δυνατότητα πρόσβασης στην πληροφορία και ειδικότερα στα μαθησιακά αντικείμενα (learning objects) μέσα από διαδικτυακά συστήματα δημιουργούν νέες συνθήκες στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα μαθησιακά αντικείμενα είναι ψηφιακοί πόροι που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη διδακτικών παρεμβάσεων ή μαθημάτων τόσο στη συμβατική όσο και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Για την αξιοποίηση των μαθησιακών αντικειμένων στην ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού πρέπει να δημιουργηθεί η απαραίτητη υποδομή για συνεργασία μεταξύ πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και άλλων φορέων ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού καθώς και ο κατάλληλος αρχιτεκτονικός σχεδιασμός. Στην εισήγηση αυτή παρουσιάζουμε μια διαδικτυακή αρχιτεκτονική διαχείρισης μαθησιακών αντικειμένων.

Στην παρούσα εργασία περιγράφεται ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη ενός προσαρμοστικού εκπαιδευτικού συστήματος υπερμέσων το οποίο περιλαμβάνει προσαρμογές με βάση το γνωστικό στυλ του εκπαιδευόμενου με στόχο τη βελτίωση των μαθησιακών αλληλεπιδράσεων και αποτελεσμάτων. Σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι να εξετάσουμε τις κρίσιμες παραμέτρους οι οποίες μπορεί να είναι σημαντικές στο σχεδιασμό ενός προσαρμοστικού περιβάλλοντος με βάση το γνωστικό στυλ του εκπαιδευόμενου.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται το θεωρητικό υπόβαθρο του Lin2k, ενός εργαλείου το οποίο υποστηρίζει την ασύγχρονη, γραπτή συνεργασία δυο φοιτητών, μέσω του Διαδικτύου για τη μελέτη μιας Περίπτωσης (case study). Μία σειρά από εκπαιδευτικές μεθοδολογίες συνθέτουν τη δομή του Lin2k και το καθιστούν ένα περιβάλλον παροχής συνεργατικών γνώσεων και καλλιέργειας συνεργατικών δεξιοτήτων, χρήσιμων για την ομαλή είσοδο των φοιτητών στην επαγγελματική ζωή. Κατάλληλα σχεδιασμένες ιστοσελίδες υποστηρίζουν τη συνεργασία και ταυτόχρονα καταγράφουν τις αλληλεπιδράσεις των φοιτητών. Τα εμπειρικά αυτά δεδομένα αξιολογούνται από ένα σύστημα αξιολόγησης της συνεργατικότητας, το οποίο υλοποιήθηκε με χρήση της ασαφούς λογικής από το χώρο της τεχνητής νοημοσύνης. Στους φοιτητές παρέχεται κατά τη διάρκεια της συνεργασίας εξατομικευμένη ανατροφοδότηση, η οποία στοχεύει στη διαμόρφωση της βέλτιστης δυναμικής της ομάδος τους, μέσω της αυτορρύθμισης της συνεργατικότητας κάθε φοιτητή. Πειραματικές χρήσεις του Lin2k αποδεικνύουν την πολύ καλή αποδοχή του από τους φοιτητές και την αποτελεσματικότητά του, η δε λειτουργία του ανεξάρτητα από το περιεχόμενο της Περίπτωσης το καθιστά ένα πρωτότυπο εργαλείο στο χώρο της εκπαιδευτικής τεχνολογίας.

Οι περισσότερες σύγχρονες εκπαιδευτικές διαδικτυακές εφαρμογές προσπαθούν να καταγράψουν την εξέλιξη των αλληλεπιδράσεών τους με τους χρήστες και να εκμεταλλευτούν τα χαρακτηριστικά της. Έχουν προταθεί πολλαπλοί μηχανισμοί παρακολούθησης και προαγωγής των διαδραστικών περιστάσεων που όμως ενσωματώνονται τις περισσότερες φορές με αποκλειστικό τρόπο στην εκάστοτε εφαρμογή. Στη συγκεκριμένη εισήγηση προτείνουμε ένα γενικό Προσαρτήσιμο, Πολυχρηστικό Σύστημα Παρακολούθησης Ενεργειών-Γεγονότων για υπάρχουσες διαδικτυακές εφαρμογές με σκοπό τη ποικιλότροπη υποβοήθηση της ανάπτυξης της ιστορικής εξέλιξης των αλληλεπιδράσεων. Το πλαίσιο που προτείνεται προσπαθεί να ολοκληρώσει τις ακόλουθες υπηρεσίες: την παρακολούθηση της χρήσης μαθησιακών πόρων, τη δυνατότητα αναπαραγωγής των ενεργειών των χρηστών, την επίδειξη εξελικτικής συμπεριφοράς από αντικείμενα της διεπαφής, τη συγγραφή μικρών αντιδραστικών σεναρίων αλληλεπίδρασης και τη χρήση εργαλείων αποτίμησης ευχρηστίας. Η προτεινόμενη αρχιτεκτονική βασίζεται τεχνικά στην μεταφορά των μηχανισμών καταγραφής και επεξεργασίας των ενεργειών των χρηστών από τον εξυπηρέτη στον εκάστοτε πλοηγητή, προυποθέτει το φορμαλισμό των δυνατών ενεργειών των χρηστών και ρυθμίζεται από ξεχωριστή εφαρμογή ελέγχου των επιμέρους στοιχείων της.

Στο άρθρο παρουσιάζεται μια πρώτη έκδοση της εφαρμογής για την ανάλυση κοινωνικών δικτύων που αναπτύχθηκε στο Εργαστήριο Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Συμβουλευτικής & Έρευνας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η ανάλυση των κοινωνικών δικτύων βασίζεται στη μελέτη των διαμορφούμενων ή υπό διαμόρφωση σχέσεων ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας ή ομάδων μεταξύ τους, καθώς επίσης και στη διερεύνηση των κοινωνικών θέσεων των δρώντων υποκειμένων ή επιμέρους ομάδων. Η προσαρμογή της εφαρμογής στο σχολικό δίκτυο καθιστά την πρόταση ένα χρηστικό εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς.

Στο σχέδιο Lab of Tomorrow επιχειρείται ο επανασχεδιασμός του σχολικού εργαστηρίου με μια νέα προσέγγιση στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών, βασισμένη στην παραγωγή τεχνολογικά προηγμένων συσκευών, που θα επιτρέπουν στους μαθητές να χρησιμοποιούν το καθημερινό τους περιβάλλον κατά τη μαθησιακή διαδικασία. Για το σκοπό αυτό, στα πλαίσια του σχεδίου αναπτύσσεται τεχνολογία φορετών υπολογιστικών συστημάτων, τα οποία ονομάζονται axions. Τα axions ενσωματωμένα σε καθημερινά αντικείμενα (π.χ ένα επιταχυνσιόμετρο μέσα σε μία μπάλα) ή σε ρούχα, χρησιμεύουν για τη συλλογή δεδομένων κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων των μαθητών. Στόχος είναι η δημιουργία «έξυπνων» παιχνιδιών τα οποία θα επιτρέψουν την ανάπτυξη όσο το δυνατόν περισσότερων συνδέσμων ανάμεσα στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών και την καθημερινή ζωή. Στο σχέδιο Lab of Tomorrow, στα πλαίσια της διαμορφούμενης κοινωνίας της πληροφορίας, μαθητές και καθηγητές συνεργάζονται με ερευνητές, ψυχολόγους, σχεδιαστές και τεχνολόγους, για να οικοδομήσουν το εργαστήριo του σχολείου του μέλλοντος.

The work presented in this paper is based on the development of the LAB@FUTURE Learning Platform. LAB@FUTURE’s theoretical base convolves social constructivism with expansive learning, a special focus of activity theory. Within a mixed and augmented realities set-up, enabling mobile eLearning, experiments that will involve laboratory teaching for the disciplines of Science, Mathematics, and Arts & Humanities, will be conducted. LAB@FUTURE uses both real and virtualised objects for educational purposes. Virtualized objects are interfaced to the user, using mechatronic systems, mobile technologies and 3D multi user environments. In addition, there will be real objects that the teacher or student will be able to interact with, using special interface devices, in order to specify or carry out an experiment.

Η εργασία αναφέρεται στις αρχές σχεδίασης, τις ιδιαιτερότητες και τις λύσεις οι οποίες επιλέχθηκαν κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής με αντικείμενο τα Δικαιώματα και τις Υποχρεώσεις των Πολιτών. Το θέμα της εφαρμογής και οι υπάρχουσες ειδικές διδακτικές προσεγγίσεις έπρεπε να συνδυαστούν σε μια υπερμεσική εφαρμογή. Επιλέχθηκε μια προσεγμένη παροχή της πολυμεσικής εκπαιδευτικής πληροφορίας καθώς και η ανάπτυξη δύο εργαλείων ειδικά για την ενίσχυση των χαρακτηριστικών της εφαρμογής αυτής. Προτείνονται ακόμη μια σειρά από χώροι που μπορεί να αξιοποιηθεί η εφαρμογή. Τέλος αναφέρονται οι προοπτικές εξέλιξης και επέκτασης του λογισμικού με σημαντικότερη την ανάπτυξη μιας διαδικτυακής εφαρμογής για προώθηση της συνεργατικού τύπου μάθησης.

Στην εποχή μας, έχουν διαμορφωθεί μια σειρά από σύγχρονες αντιλήψεις και αρχές για τη μάθηση και τη διδασκαλία και την ανάλογη χρήση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Οι αντιλήψεις αυτές αλλάζουν σημαντικά το τοπίο στην εκπαίδευση. Τα υποθετικά πειράματα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των Φυσικών Επιστημών και μπορούν να διαδραματίσουν εξίσου σημαντικό ρόλο και στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η χρήση των υπολογιστών και η δυνατότητα που προσφέρουν για προσομοιώσεις πραγματικών ή υποθετικών «κόσμων» με ταυτόχρονη αλληλεπιδραστικότητα αποτελεί πλεονέκτημα για τη διεξαγωγή υποθετικών πειραμάτων στις αίθουσες διδασκαλίας. Η εργασίας μας διαπραγματεύεται θεωρητικά το ρόλο του υποθετικού πειράματος στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και μια συγκεκριμένη διδακτική εφαρμογή του υποθετικού πειράματος, με τη χρήση νέων τεχνολογιών, ως διδακτικού εργαλείου στη διδασκαλία του μαθήματος των Φυσικών Επιστημών στο Δημοτικό Σχολείο, η οποία υιοθετεί το μοντέλο της εποικοδομητικής υπόθεσης της γνώσης σε ένα συνεργατικό περιβάλλον μάθησης. Με βάση το θεωρητικό πλαίσιο αναπτύχθηκε ένα πιλοτικό εκπαιδευτικό λογισμικό (CD-ROM) με τίτλο «Το υποθετικό πείραμα στις Φυσικές Επιστήμες».

Για την ανάπτυξη ποικίλων έργων εκπαιδευτικού λογισμικού έχει αξιοποιηθεί η ψηφιδο-κεντρική αρχιτεκτονική, για τη δημιουργία διερευνητικών μικρόκοσμων με ή χωρίς τη χρήση προγραμματισμού. Μέσα από τα παραδείγματα που περιγράφονται στην εισήγηση αυτή επιχειρούμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα που απασχολούν τον συγγραφέα μικρόκοσμων με τη βοήθεια κάποιου περιβάλλοντος συγγραφής: Ποιο είναι το επίπεδο των προγραμματιστικών δεξιοτήτων που απαιτείται; Πόσο κοστίζει αυτός ο τρόπος ανάπτυξης λογισμικού; Πόσο γρήγορη και αποτελεσματική είναι αυτή η διαδικασία; Ποιο είναι το επίπεδο εμπλοκής του τελικού χρήστη; Πόσο κοντά βρίσκεται το τελικό αποτέλεσμα στην αρχική ιδέα που γεννήθηκε για να καλύψει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα κατανόησης κάποιας έννοιας από τους μαθητές; Επιπλέον παρουσιάζονται συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν, αλλά και οι διευκολύνσεις και τα χρήσιμα εργαλεία που παρέχονται για την επίλυσή τους. Τέλος παρατίθενται συμπεράσματα χρήσιμα στον εκπαιδευτικό - δημιουργό εκπαιδευτικών εφαρμογών, που συμμετέχει σε ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα σχετικά με την κοινωνία της πληροφορίας, την εκπαιδευτική τεχνολογία και το σημαντικότερο, την καθημερινή διδακτική πράξη.

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής μας και η συνειδητοποίηση του γεγονότος, ότι η υπολογιστική τεχνολογία αποτελεί πλέον αναπόσπαστο τμήμα στις περισσότερες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, μας υποχρεώνει να αντιμετωπίσουμε τα νέα ζητήματα που ανακύπτουν. Αυτά σχετίζονται - μεταξύ άλλων- με την επανεξέταση εννοιών και μεθόδων που ως τώρα εμφανίζονταν να είναι ισχυρές στη συλλογιστική των επιστημόνων της αγωγής. Σταδιακά αρχίζει να δημιουργείται μια νέα ορολογία στην οποία εμπεριέχονται πολλά στοιχεία από διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Στη βάση όμως όλων παραμένει η κλασική λειτουργία της αφήγησης – με τη γενική της έννοια - ως γλωσσικό και διανοητικό εργαλείο για την εκπαίδευση. Μόνο που τώρα μπορούμε να αρχίσουμε να συζητούμε σοβαρά την έννοια της «διαδραστικής αφήγησης» και να σκεπτόμαστε ότι παράλληλα με την μετάδοση πληροφοριών και γνώσεων είναι δυνατό να δημιουργηθούν και περιβάλλοντα «εμπειριών» που έως πρόσφατα αποτελούσαν προνόμιο ελάχιστων ειδικών εμπειρογνωμόνων. Η τεχνολογική διάσταση μιας τέτοιας προσπάθειας χρειάζεται να υποστηριχθεί από μια λειτουργική μοντελοποίηση. Σε αυτή την εργασία προτείνεται, για την κατασκευή μοντέλων αυτού του τύπου, η αξιοποίηση της δυναμικής των μη γραμμικών συστημάτων, σε συνδυασμό με τις βασικές αρχές της θεωρίας Καταστροφών (R. Thom ) και της Ασαφούς (Fuzzy) Λογικής, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της Συστημικής – Κυβερνητικής προσέγγισης.

Η ευχρηστία ενός εκπαιδευτικού λογισμικού αποτελεί σημαντικό κριτήριο ποιότητας και επιλογής του ώστε να χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη της μάθησης. Στην εργασία αυτή επιχειρείται αφενός μία συνοπτική αναφορά και σχολιασμός των κυριοτέρων προσεγγίσεων αξιολόγησης ευχρηστίας εκπαιδευτικού λογισμικού και αφετέρου ο καθορισμός κριτηρίων επιλογής μεθόδων αξιολόγησης με βάση το γνωσιοθεωρητικό πλαίσιο του λογισμικού. Τα προτεινόμενα κριτήρια βασίζονται στην εμπειρία της ερευνητικής κοινότητας με διαφορετικές μεθόδους αξιολόγησης σε διάφορες κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού, καθώς και συμπεράσματα της ερευνητικής μας ομάδας από μελέτες αξιολόγησης με χρήση διαφορετικών τεχνικών.

Στην εργασία αυτή περιγράφουμε την αξιολόγηση διαδικτυακών περιβαλλόντων ως προς την ευχρηστία και την ευμάθειά τους. Aρχικά παρουσιάζουμε μερικές γενικές θεωρητικές έννοιες, όπως την ευχρηστία και την έννοια της ευμάθειας, ενώ ακολούθως παρουσιάζουμε τις μεθοδολογίες αξιολόγησης βασισμένες σε ειδικούς και ιδιαίτερα την ευρετική αξιολόγηση. Aκολούθως παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα από δύο έρευνες που κάναμε παραθέτοντας παράλληλα και κάποια σημεία προβληματισμού. Bασικός στόχος της εργασίας αυτής είναι να αποδείξει την εφαρμοσιμότητα των μεθοδολογιών αξιολόγησης με ειδικούς σε διαδικτυακά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα και να διερευνήσει την προσαρμογή των εν λόγω μεθοδολογιών σε αυτά. Yποστηρίζουμε ότι η προσαρμογή τους είναι σχετικά εύκολη, όμως το θέμα της αποτίμησης της ευμάθειας με ειδικούς χρειάζεται περαιτέρω έρευνα και πειραματική επικύρωση.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια μελέτη αξιολόγησης της καταλληλότητας εικονιδίων που χρησιμοποιούνται στη διεπιφάνεια χρήσης εκπαιδευτικού λογισμικού. Η μελέτη έγινε στα πλαίσια της συνολικής αξιολόγησης ευχρηστίας ενός ανοιχτού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των αποτελεσμάτων, σημαντικό ρόλο στην επιτυχή αναγνώριση των συμβόλων που χρησιμοποιήθηκαν, άρα και της υπαινισσόμενης χρήσης και λειτουργία τους, διαδραματίζει όχι μόνο η καλαίσθητη σχεδίαση τους αλλά και η φέρουσα ικανότητα αντιστοίχησης των ιδιοτήτων που εκφράζει η εικονική αναπαράστασή στην αντίστοιχη έννοια. Η ικανότητα αυτή φαίνεται να επηρεάζεται τόσο από τις πολιτισμικές εμπειρίες και την εμπειρία χρήσης υπολογιστή από την πλευρά των χρηστών, όσο και από τη διάταξη των εικονιδίων στη διεπιφάνεια χρήσης.

Η αναφορά στο πολυδιάστατο Έργο με τίτλο «Φυσιογνωμία και Αποτελέσματα του Πιλοτικού Προγράμματος «Νησί των Φαιάκων» - Παρουσίαση Ενδεικτικών Εφαρμογών’’ τελειώνει με την παρουσίαση δραστηριοτήτων, που ανέπτυξαν μερικοί από τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα με δική τους πρωτοβουλία, στο πλαίσιο ενός συμμετοχικού μοντέλου επιμόρφωσης, στο οποίο η θεωρία ήταν συνδεδεμένη με την πράξη, ενώ η μάθηση της αξιοποίησης των τεχνολογικών και των εκπαιδευτικών δυνατοτήτων του υπολογιστή υπήρξε συνδυαστική.

Η έρευνα αυτή σχεδιάστηκε για να απαντήσει σε μια σημαντική για τις μέρες μας ερευνητική ερώτηση: διαφέρει η ποιότητα της μαθησιακής εμπειρίας, στην οποία εμπλέκονται οι φοιτητές της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΑεξΑΕ), από αυτή των φοιτητών της συμβατικής εκπαίδευσης; Η απάντηση του παραπάνω ερωτήματος περιελάμβανε δύό στόχους: (1) να αναπτύξει ένα έγκυρο, αξιόπιστο και περιεκτικό όργανο μέτρησης της μεταβλητής “ποιότητα της μαθησιακής εμπειρίας”, και (2) να δοκιμάσει εμπειρικά το ερευνητικό όργανο σε δύο διαφορετικά διδακτικά και μαθησιακά συστήματα, την συμβατική και την ΑεξΑΕ, συλλέγοντας και συγκρίνοντας αντίστοιχες μετρήσεις. Τις προκαταρκτικές μετρήσεις ποιότητας της μαθησιακής εμπειρίας παρείχαν 60 μεταπτυχιακοί φοιτητές: 30 της συμβατικής και 30 της ΑεξΑΕ, μέσω ενός ειδικά σχεδιασμένου ερωτηματολογίου με πενταβάθμια κλίμακα. Τα αποτελέσματα της έρευνας ομαδοποιήθηκαν κάτω από έξι περιεκτικούς δείκτες ποιότητας της μαθησιακής εμπειρίας με τους ακόλουθους τίτλους: αλληλεπίδραση του μαθησιακού υλικού, δομή του μαθήματος, εργασίες, υποστήριξη καθηγητών/ συμβούλων, διοικητική υποστήριξη και ποιότητα του καθηγητή/ συμβούλου. Οι συγκεντρωτικές μέσες τιμές των δεικτών αυτών κυμάνθηκα από 2,25 έως 3,97 για τη συμβατική εκπαίδευση και από 3,38 έως 4,60 για την ΑεξΑΕ. Με λιγοστές αποκλείσεις, τα προκαταρτικά αποτελέσματα της έρευνας δεν ανέδειξαν σημαντικές διαφορές στην ποιότητα της μαθησιακής εμπειρίας μεταξύ των δύο συστημάτων εκπαίδευσης.

Η μελέτη βασίζεται στην ποιοτική ανάλυση δεδομένων που συγκεντρώθηκαν από την Παρατήρηση Διδασκαλιών με τη χρήση των ΤΠΕ και τις συνεντεύξεις των εκπαιδευτικών που έλαβαν μέρος στις διδασκαλίες, μεθοδολογικά εργαλεία τα οποία καταρτίστηκαν ειδικά για τη μελέτη αυτή. Η συλλογή των δεδομένων όσο και η ανάλυσή τους έγινε μέσα από την οπτική των εκπαιδευτικών. Το ενδιαφέρον της ερευνητικής ομάδας εστιάστηκε στις επιπτώσεις των διδακτικών πρακτικών και τη στάση του εκπαιδευτικού, στις ενέργειες και διδακτικές τροποποιήσεις, στις οποίες προχωρά ο εκπαιδευτικός μέσα στην τάξη του προκειμένου να ενσωματώσει τις ΤΠΕ στη διδασκαλία του.

Η εργασία αυτή εξέτασε κατά πόσο η χρήση εργαλείων του Διαδικτύου, όπως το Filamentality, και η συχνότητα με την οποία χρησιμοποιείται το Διαδίκτυο και το συγγραφικό πακέτο του Hyperstudio επηρεάζουν τις αντιλήψεις τεταρτοετών φοιτητών/τριών του Τμήματος Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου για το γνωστικό φορτίο που επιβάλλει η προσπάθεια ενσωμάτωσης της τεχνολογίας στη μαθησιακή διαδικασία, όπως μετρήθηκε με ένα ερωτηματολόγιο που απαντήθηκε στο τέλος του εξαμήνου. Με ένα άλλο ερωτηματολόγιο διαπιστώθηκε ότι οι φοιτητές/τριες είχαν θετικές στάσεις για την ενσωμάτωση της τεχνολογίας στη μαθησιακή διαδικασία. Η ανάλυση διακύμανσης έδειξε ότι, μετά το στατιστικό συνυπολογισμό της επίδρασης των μεταβλητών χρήση του Διαδικτύου και χρήση του Hyperstudio ως συσχετιζόμενων μεταβλητών, το αντιλαμβανόμενο γνωστικό φορτίο ήταν στατιστικά μικρότερο (F = 4.32, p < .05) για την ομάδα που διδάχτηκε και αξιοποίησε το εργαλείο Filamentality, ενώ μόνο η μεταβλητή χρήση του Διαδικτύου βρέθηκε να διαφέρει στατιστικά μεταξύ των δύο ομάδων.

Έχει παρατηρηθεί ότι οι μαθητές κατασκευάζουν ποικίλα και διαφορετικά μεταξύ τους νοητικά μοντέλα σχετικά με τα φαινόμενα που συμβαίνουν στο ηλιακό μας σύστημα και αφορούν την καθημερινή μας ζωή (μέρα – νύχτα, εποχές). Η συμβατική διδασκαλία συνήθως δε βοηθάει επαρκώς στο ξεπέρασμα των παρανοήσεων και τη δημιουργία σωστών νοητικών αναπαραστάσεων. Σκοπός της έρευνάς μας ήταν να διαπιστώσουμε τη συμβολή της τεχνολογίας της Εικονικής Πραγματικότητας στην διατήρηση, αλλαγή και κατασκευή νοητικών μοντέλων που σχετίζονται με τα εν’ λόγω φαινόμενα. Το τρισδιάστατο εικονικό περιβάλλον που κατασκευάσαμε παρείχε στους μαθητές νέες εμπειρίες και προσωπική επαφή με τα αντικείμενα και τα φαινόμενα του ηλιακού μας συστήματος. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μαθητές ενθουσιάστηκαν από την επαφή με τον εικονικό χώρο και απέβαλλαν τις περισσότερες από τις παρανοήσεις που είχαν για τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων και τα φαινόμενα που δημιουργούνται λόγω των κινήσεων αυτών.

Η παρούσα εργασία αποτελεί μια έρευνα δράσης η οποία περιγράφει τη διαδικασία ένταξης του λογισμικού Inspiration στη διδασκαλία-μάθηση του μαθήματος της Ιστορίας. Ο χάρτης εννοιών εξετάζεται ως γνωστικό εργαλείο και προσεγγίζεται υπό το πρίσμα της κοινωνικοπολιτισμικής ψυχολογίας προκειμένου να προσδιοριστεί τόσο η οικειοποίηση όσο και η εξέλιξη της δομής του στην πάροδο του χρόνου. Πενήντα τέσσερις μαθητές από δύο τμήματα Δ’ τάξης Δημοτικού Σχολείου στα οποία ο γράφων δίδασκε Ιστορία το τρέχον σχολικό έτος συμμετείχαν στην έρευνα. Αρχικά και για ένα περίπου τρίμηνο οι μαθητές εισάχθηκαν στην τεχνική των χαρτών εννοιών, ενώ στη συνέχεια εξοικειώθηκαν με το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης. Οι μαθητές εργάστηκαν σε ομάδες στο εργαστήριο ΗΥ του σχολείου και κατασκεύασαν συνολικά τέσσερις χάρτες από τη γενική ενότητα «Περσικοί πόλεμοι». Η ανάλυση των χαρτών έδειξε ότι η οικειοποίηση του γνωστικού εργαλείου ήταν περιορισμένη, ενώ η γραμμική δομή ήταν η χαρακτηριστικότερη δομή για τους χάρτες που είχαν κατασκευαστεί. Τέλος, η γραμμική δομή φαίνεται ότι συνδέεται στενά με την πρόσληψη του χάρτη εννοιών με όρους ενός άλλου γνωστικού εργαλείου, της αφήγησης.

Η εργασία αυτή αναφέρεται στη χρήση νέων τεχνολογιών στο μάθημα της μουσικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, με στόχο την αύξηση της συνεργατικότητας των μαθητών. Αρχικά, γίνεται μία περιγραφή των προσεγγίσεων της συνεργατικής μάθησης και υιοθετείται το μοντέλο της κοινωνικο-πολιτισμικής προσέγγισης. Στη συνέχεια, περιγράφονται τα ενδογενή συνεργατικά χαρακτηριστικά της μουσικής και αποκαλύπτεται ο διττός ρόλος τους, τόσο στη μαθησιακή όσο και στην κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών. Με βάση την προσέγγιση αυτή, καθορίζεται ο ρόλος των νέων τεχνολογιών ως ένα μέσο παροχής αντικειμενικής μέτρησης της συνεργατικότητας των μαθητών κατά τη διάρκεια της μουσικής εκπαίδευσης, ώστε να παρέχει στο δάσκαλο ένα εργαλείο ευρύτερης αξιολόγησης αλλά και στο μαθητή ένα έναυσμα συμμετοχής σε ομάδες και συνεργασίες. Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας έρευνας για την καταγραφή της τρέχουσας κατάστασης στη μουσική διδασκαλία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, από τα οποία προκύπτει η θετική αποδοχή και η εύκολη εξοικείωση των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, παρ’ όλους τους αργούς ρυθμούς ανάπτυξης. Έτσι, προτείνεται ένα θεωρητικό μοντέλο ποσοτικής καταγραφής και επεξεργασίας των συνεργατικών αλληλεπιδράσεων των μαθητών που στηρίζεται, τόσο στη δομή ενός μουσικού παιχνιδιού, όσο και στην προηγμένη επεξεργασία των συνεργατικών δεδομένων, μέσω της ασαφούς λογικής. Τα χαρακτηριστικά, τα πλεονεκτήματα και οι επεκτάσεις του προτεινόμενου μοντέλου ολοκληρώνουν την εργασία.

Η έρευνα βασίστηκε σε ένα τυχαίο δείγμα αποτελούμενο από 1046 υποκείμενα και είχε ως σκοπό τη διερεύνηση των στάσεων των παιδιών και των εφήβων απέναντι σε τέσσερα Μέσα (Η/Υ, τηλεόραση, βιβλίο, γραφή). Συγκεκριμένα διερευνήθηκαν η προτίμηση χρήσης, η δυσκολία χρήσης και η αντιλαμβανόμενη μάθηση από ένα Μέσο σε σύγκριση με τα άλλα. Τα παιδιά και οι έφηβοι δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση στον Η/Υ και θεωρούν ότι τους προσφέρει μεγάλες δυνατότητες μάθησης, αν και δηλώνουν ότι συναντούν δυσκολίες στη χρήση του. Η τηλεόραση κατέχει υψηλή θέση στις προτιμήσεις τους αλλά αποδίδουν περιορισμένα μαθησιακά οφέλη στην παρακολούθησή της. Στο βιβλίο αναγνωρίζεται υψηλή ωφελιμότητα μάθησης και σχετική ευκολία χρήσης, ωστόσο, δεν το προτιμούν ιδιαίτερα. Τέλος, η γραφή καταλαμβάνει μια περιθωριακή θέση καθώς δεν την προτιμούν, την θεωρούν ιδιαίτερα δύσκολη και της αποδίδουν την πλέον χαμηλή μαθησιακή ωφελιμότητα.

Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να αναλύσει α) τον τρόπο με τον οποίο μαθητές δευτέρας Γυμνασίου δημιουργούν, χρησιμοποιούν και αξιολογούν χωρικές αναπαραστάσεις που έχουν φτιάξει οι ίδιοι και οι συμμαθητές τους και β) τα κριτήρια με βάση τα οποία επιλέγουν συστήματα αναφοράς για να προσδιορίσουν τη θέση των αντικειμένων στο χώρο. Η μελέτη αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της διεξαγωγής σε πραγματικές συνθήκες τάξης μίας δραστηριότητας κατασκευής χαρτών που θέτει το μαθητή στο ρόλο του χαρτογράφου και βασίζεται στη χρήση ενός υπολογιστικού περιβάλλοντος που συνδυάζει εργαλεία άμεσου χειρισμού αντικειμένων (direct manipulation) με γλώσσα προγραμματισμού και γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS).Τα προκαταρκτικά συμπεράσματα αυτής της έρευνας συνηγορούν στο να υποθέσουμε ότι το συγκεκριμένο μαθησιακό περιβάλλον μπορεί να δώσει κάποια στοιχεία που φωτίζουν τα κριτήρια επιλογής των συστημάτων αναφοράς αλλά και δημιουργεί συνθήκες για την καλλιέργεια της μετα-αναπαραστασιακής ικανότητας στους μαθητές.

Η διδακτική παρέμβαση που παρουσιάζεται στο παρόν κείμενο αφορά σε έννοιες ταξινόμησης αντικειμένων και υλοποιείται με την εφαρμογή του εκπαιδευτικού λογισμικού TableTop Junior (T.Jr.) σε τρεις δυάδες παιδιών προσχολικής ηλικίας. Στη διδακτική παρέμβαση που είχε διάρκεια 6 45λεπτων συναντήσεων, πραγματοποιήθηκαν δύο μέθοδοι ταξινόμησης: α) ταξινόμηση σχημάτων στο φυσικό χώρο κατά το μοντέλο των πειραμάτων των Inhelder & Piaget (1964), και β) ταξινόμηση στο περιβάλλον του T.Jr.. Διερευνάται το αν η έκθεση των παιδιών στο περιβάλλον του T.Jr. μπορεί να διαφοροποιήσει την επίδοσή τους σε έργα ταξινόμησης σε σχέση με τους παραδοσιακούς τρόπους ταξινόμησης στο φυσικό χώρο. Επιπλέον διερευνάται η πιθανή συμβολή της συνεργατικής μάθησης έναντι της ατομικής που χαρακτήριζε τους παραδοσιακούς τρόπους ταξινόμησης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα παιδιά μετά την εμπλοκή τους με το λογισμικό ταξινομούν με μεγαλύτερη συνέπεια και παρέχουν ποιοτικά καλύτερες αιτιολογήσεις. Επιπλέον, ο συνεργατικός τρόπος μάθησης φαίνεται ότι ενθαρρύνει στιγμές σχεδιασμού και δίνει ώθηση στη λεκτική αναφορά εννοιών ταξινόμησης.

Ο στόχος των εκπαιδευτικών προγραμματιστικών περιβαλλόντων που ενσωματώνουν εκδότες σύνταξης είναι η στήριξη της διαδικασίας της διδασκαλίας και εκμάθησης του προγραμματισμού. Η μέχρι τώρα έρευνα έχει δείξει ότι οι εκδότες σύνταξης αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά το πρόβλημα της επικέντρωσης στις συντακτικές λεπτομέρειες μιας γλώσσας προγραμματισμού. Παρ’ όλα αυτά έχει διαπιστωθεί ότι προκαλούν και κάποιες δυσκολίες στους αρχάριους χρήστες. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τα εκπαιδευτικά προγραμματιστικά περιβάλλοντα με εκδότες σύνταξης και τα παιδαγωγικά οφέλη που παρέχουν. Επιπλέον, αναλύονται προγραμματιστικά περιβάλλοντα που βασίζονται σε εκδότες δομής και εικονικούς-γραφικούς εκδότες χρησιμοποιώντας τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Τέλος, συνοψίζονται τα αποτελέσματα των εμπειρικών μελετών που έχουν διεξαχθεί με στόχο την αξιολόγηση της μαθησιακής διαδικασίας όταν χρησιμοποιούνται προγραμματιστικά περιβάλλοντα βασισμένα σε εκδότες σύνταξης και γίνονται προτάσεις για τη δημιουργία πιο αποτελεσματικών εκδοτών σύνταξης.

Η εισαγωγή του μαθήματος της Πληροφορικής στο αναλυτικό πρόγραμμα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο, αποτελεί πραγματικότητα εδώ και αρκετά χρόνια. Είναι διαδομένη η άποψη ότι η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας επηρεάζει τις εκπαιδευτικές διαδικασίες και προσδιορίζει αλλαγές για το κοντινό μέλλον τόσο σε επίπεδο διδασκαλίας όσο και σε επίπεδο συνθηκών, μέσων και οργάνωσης του εκπαιδευτικού χώρου. Παρά την ύπαρξη πληθώρας προβλημάτων που οφείλονται τόσο στην έλλειψη επαρκούς εξοπλισμού όσο και στην απουσία εξειδικευμένου προσωπικού, η Πληροφορική τείνει με το χρόνο να αποτελέσει ένα αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής σχολικής πρακτικής και πεδίο μελέτης και έρευνας. Στην εισήγηση αυτή γίνεται μια πρώτη προσέγγιση της άποψης των μαθητών της Β΄ Γυμνασίου και Β΄ Λυκείου σχολικών μονάδων της νήσου Ρόδου σε σχέση με την Πληροφορική, έτσι όπως καταγράφηκε σε ανώνυμα ερωτηματολόγια. Θεωρώντας επίσης ότι οι Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων, διερευνάται η σχέση τους με τη νέα ηλεκτρονική πραγματικότητα.

Ένα από τα ζητούμενα της διδασκαλίας της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο είναι οι μαθητές/ριες να οικοδομήσουν ορθές αναπαραστάσεις και δεξιότητες σε σχέση με το Διαδίκτυο. Προϋπόθεση γι’ αυτό, σύμφωνα με την εποικοδομητική αντίληψη για τη μάθηση, είναι η διερεύνηση, μελέτη και λήψη υπόψη των αρχικών ιδεών και αντιλήψεων των παιδιών. Σκοπός της μελέτης που ακολουθεί ήταν η διερεύνηση των αναπαραστάσεων παιδιών Γυμνασίου σε σχέση με το Διαδίκτυο, τη δομή και τις λειτουργίες του, των παραγόντων που επιδρούν στη διαμόρφωση των αναπαραστάσεων αυτών, καθώς και των χρήσεων του Διαδικτύου από τα παιδιά εντός και εκτός σχολείου. Συμμετείχαν 340 παιδιά Β’ και Γ’ Γυμνασίου που συμπλήρωσαν ένα γραπτό ερωτηματολόγιο. Από την επεξεργασία των δεδομένων προέκυψε ότι τα παιδιά χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο περισσότερο εκτός σχολείου παρά στο σχολείο και ότι το βλέπουν κυρίως ως μέσο ψυχαγωγίας παρά ως εργαλείο δουλειάς, αν και στη σκέψη τους κυριαρχεί η λειτουργία του Διαδικτύου ως πηγής πληροφορίας. Διαπιστώθηκε επίσης ότι αρκετά παιδιά έχουν λανθασμένες ή συγκεχυμένες αναπαραστάσεις. Μεταξύ των παιδιών αυτών υπερτερούν τα κορίτσια, τα παιδιά που δεν χρησιμοποιούν υπολογιστή στο σπίτι και τα παιδιά που δεν χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο στο σπίτι.

Παρότι έχουν γίνει μεγάλα βήματα στον τομέα της αξιοποίησης των Νέων Τεχνολογιών στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, εντούτοις δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη μια σαφής πολιτική πλαίσιο, βάσει της οποίας θα κινούνται οι επιμέρους πρωτοβουλίες και δραστηριότητες. Το κείμενο αυτό υποστηρίζει ότι είναι απαραίτητο να υπάρξουν κάποιες γενικώς αποδεκτές αρχές, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν τον οδηγό για την κάθε πρωτοβουλία που αναλαμβάνεται. Προτείνονται τρία συγκεκριμένα κριτήρια προς αυτήν την κατεύθυνση: η ένταξη της κάθε ενέργειας στο διεθνές επιστημονικό πλαίσιο της επιστήμης που ασχολείται με την ένταξη των Νέων Τεχνολογιών στη γλωσσική διδασκαλία, ο προσεχτικός συνυπολογισμός των ιδιαιτεροτήτων και χαρακτηριστικών του εκπαιδευτικού πλαισίου εντός του οποίου εισάγεται η καινοτομία και ο προσδιορισμός του ιδεολογικού στίγματος της κάθε πρωτοβουλίας.

Οι δυνατότητες αναζήτησης και άμεσης πρόσβασης σε ιστορικές πληροφορίες και ιστορικές πηγές, καθώς και η επικοινωνία μεταξύ των χρηστών αποτελούν δυνατότητες του διαδικτύου που μπορούν να αξιοποιηθούν στο μάθημα της ιστορίας. Η προοπτική ένταξης του διαδικτύου στο μάθημα της ιστορίας όμως θέτει ερωτήματα που αφορούν το παιδαγωγικό πλαίσιο που δημιουργείται για το σχεδιασμό εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Στην παρούσα μελέτη εξετάζονται ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται και παρουσιάζεται η ιστορική πληροφορία στο ελληνικό διαδίκτυο, οι παιδαγωγικές αρχές στις οποίες στηρίζεται η δομή των ηλεκτρονικών διευθύνσεων, οι διδακτικές προσεγγίσεις που προτείνονται. Η μελέτη βασίστηκε σ’ ένα εκτεταμένο σώμα ηλεκτρονικών διευθύνσεων σχετικών με την ιστορία, το οποίο επιλέγηκε με κριτήρια την πραγμάτευση ενός ιστορικού θέματος και τη σύνδεση του με το Πρόγραμμα Σπουδών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Με βάση τα συμπεράσματα της ανάλυσης προτείνονται διδακτικές προσεγγίσεις που μπορούν να υποστηριχτούν από τις διευθύνσεις του διαδικτύου που μελετήθηκαν.

Στόχος αυτής της εισήγησης είναι η ανίχνευση του ορισμού ενός νέου είδους λογοτεχνίας, της ηλεκτρονικής λογοτεχνίας και η κριτική της προσέγγιση. Επιχειρείται η ανάλυση των νέων δυνατοτήτων, που προσφέρονται από το νέο όχημα της λογοτεχνίας, το υπερκείμενο. Ειδικότερα περιγράφονται τα χαρακτηριστικά διαφόρων υπερλογοτεχνικών έργων και παρουσιάζονται τα προβλήματα που ανακύπτουν στη διαδικασία ανάδυσης του νέου αυτού είδους. Προσεγγίζονται τα υπό διαμόρφωση είδη της ηλεκτρονικής λογοτεχνίας -ηλεκτρονική πεζογραφία και ποίηση- μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα και εξετάζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Από την έρευνα προκύπτει ότι η μήτρα του νέου είδους ανιχνεύεται στις αρχές της λογοτεχνίας και επισημαίνεται μία σειρά προβληματισμών.

Δεδομένου ότι η ανάπτυξη του γραμματισμού περιλαμβάνει τόσο δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής, ακρόασης, ομιλίας, παρατήρησης όσο και ικανότητες επικοινωνίας, οι πολυμεσικές εφαρμογές, οι οποίες απαιτούν διαχείρισης διαφορετικών περιβαλλόντων και καταστάσεων, θεωρούνται οι καταλληλότερες για την εκμάθηση της γλώσσας και την ανάπτυξη του γραμματισμού. Στην παρούσα εισήγηση σχολιάζουμε ορισμένες όψεις μιας κατηγορίας εκπαιδευτικών λογισμικών (μορφής ηλεκτρονικού αλληλεπιδραστικού βιβλίου) που αφορά τη διδασκαλία της γλώσσας. H ανάλυση ενός τυπικού παραδείγματος τέτοιων λογισμικών με βάση το εργαλείο της λειτουργικής ποικιλίας (functional variation ή register) και των παραμέτρων της (πεδίο, τρόπος, τόνος) και η σύγκρισή του με το αντίστοιχο σχολικό εγχειρίδιο έδειξε ότι παρ' όλη την ποικιλία των αναπαραστατικών πηγών και την αλληλεπιδραστικότητά τους, αυτού του είδους τα λογισμικά απέχουν πολύ από το να προάγουν τον κριτικό γραμματισμό των μαθητών, προκρίνοντας παραδοσιακό μοντέλο διδασκαλίας της γλώσσας μέσω δομικών ασκήσεων.

Η διδασκαλία της ξένης γλώσσας αποτελεί ένα γνωστικό πεδίο στο οποίο οι Tεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να αξιοποιηθούν οι δυνατότητές τους. Τόσο η κατάκτηση του γραπτού όσο και του προφορικού λόγου μπορεί πλέον να υποστηριχθεί από σύγχρονα υπολογιστικά εργαλεία και τεχνικές με αξιόπιστα αποτελέσματα. Σε σχέση με τον προφορικό λόγο και το φωνητικό-φωνολογικό επίπεδο της γλώσσας, αρχίζει πλέον να γίνεται δυνατή η χρησιμοποίηση εργαλείων Τεχνολογίας Φωνής (Speech Technology), που επιτρέπουν τον αυτόματο έλεγχο και την αξιολόγηση της προφοράς του ομιλητή με δυνατότητα ανατροφοδότησης (feedback), τον έλεγχο της ορθότητας της θέσης του τόνου, τη δυνατότητα πλοήγησης μέσα στο πρόγραμμα ή επίλυσης ασκήσεων με τη χρήση της φωνής του χρήστη αντί του ποντικιού κ.λπ. Στην παρούσα εισήγηση, θα επιχειρηθεί μια αναφορά σε βασικές τεχνολογίες φωνής και σε μεθόδους εκπαιδευτικής αξιοποίησής τους στο πλαίσιο ηλεκτρονικών περιβαλλόντων μάθησης για τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας γενικά, με επιμέρους αναφορές στη διδασκαλία της Ελληνικής ως ξένης γλώσσας, ειδικότερα.

Σε αυτό το άρθρο ερευνάται το θέμα των πιθανών ιδεολογικών επιπτώσεων στο υποκείμενο εξαιτίας των εφαρμογών της προσομοίωσης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στο πρώτο μέρος οριοθετείται ο τρόπος συγκρότησης των μορφών υποκειμενικότητας σύμφωνα με τον Foucault και προσεγγίζεται η γνώση ως σχέση του υποκειμένου με την πραγματικότητα. Στο δεύτερο και κύριο μέρος, παρουσιάζεται η γνωστική διαδικασία κατά τον Althusser και ερευνάται η εμπλοκή της προσομοίωσης σ’ αυτή τη διαδικασία. Διατυπώνεται η άποψη ότι η ευρεία χρήση της προσομοίωσης μέσω των Η/Υ δημιουργεί συχνά την αντίληψη ότι το προσόμοιο του πραγματικού είναι το ίδιο σημαντικό με το πραγματικό. Αυτή η σύγχυση και με το δεδομένο ότι η προσομοίωση είναι μια ανακατασκευή, μπορεί να οδηγεί σε μια “παραγνώριση” των κοινωνικών σχέσεων που αναπτύσσονται σε κάθε γνωστική προσέγγιση της πραγματικότητας και στην αντίληψη ότι και η ίδια η πραγματικότητα είναι ανακατασκευάσιμη αν δεν αποσαφηνίζεται ο συμπληρωματικός ρόλος της προσομοίωσης στην εκπαίδευση.

Το κείμενο αυτό αποτελεί μια βιβλιογραφική, κυρίως, μελέτη της έννοιας του εκπαιδευτικού παιχνιδιού. Αρχικά, γίνεται προσπάθεια καθορισμού των χαρακτηριστικών ενός εκπαιδευτικού παιχνιδιού, σε σχέση με το εκπαιδευτικό λογισμικό γενικότερα. Στη συνέχεια, εξετάζεται το κατά πόσο και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι να αποτελέσει ένα επιτυχημένο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Σ’ αυτό το πλαίσιο εξετάζονται τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών παιχνιδιών που μπορούν να υποστηρίξουν τη διδασκαλία και τη μάθηση, όπως επίσης και οι διδακτικοί στόχοι που μπορούν να εξυπηρετήσουν. Εν τέλει, γίνεται αναφορά στα κύρια χαρακτηριστικά που θα πρέπει να εκτιμήσει ένας εκπαιδευτικός, προκειμένου να αξιολογήσει ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι.

Σκοπός της εργασίας είναι να εξετάσει ζητήματα ηθικής που συνδέονται με τη χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση. Η παρουσίαση στοχεύει στην ευαισθητοποίηση όσων σχετίζονται με την εκπαίδευση, και στη διερεύνηση ενός πλέγματος μεθόδων και τακτικών, που θα χρησίμευαν στην αντιμετώπιση ορισμένων τουλάχιστον από τις συναφείς ακανθώδεις θεματικές, αφού απασχολούν αυξανόμενους αριθμούς χρηστών και επιστημόνων. Η προτεινόμενη προσέγγιση, υπό το πρίσμα παιδαγωγικών αρχών και ψυχολογικών παραμέτρων προς συνυπολογισμό, εντοπίζει αίτια, υποβάλλει εναλλακτικά ερμηνευτικά πλαίσια κατανόησης της παραβατικότητας στο πεδίο χρήσης των ΤΠΕ, και καταθέτει προτάσεις παρέμβασης προς μείωση ή και εξάλειψη προβλημάτων ηθικής και δεοντολογίας, που εμφανίζονται σε πλήθος χρηστών. Προσβλέπει έτσι στην εκλέπτυνση των τακτικών και της στάσης του σύγχρονου χρήστη απέναντι στην πολυδιάστατη πρόκληση που προβάλλουν οι νέες τεχνολογίες. Θα φανεί ότι το ηλεκτρονικό μέσο καθεαυτό δεν λογίζεται ηθικό ή α(ν)ήθικο, αλλά επιτακτικές ανάγκες, λόγω της επιρρέπειας ορισμένων χρηστών στην αθέμιτη χρήση του, παρωθούν στη λήψη μέτρων ηθικής και πρακτικής πρόληψης.

Η συμβολή των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών στην ανάπτυξη της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης μέχρι σήμερα προσεγγίζεται κυρίως όσον αφορά τα μαθησιακά - εκπαιδευτικά αποτελέσματα, ενώ η σχετική έρευνα και συστηματική αξιολόγηση διεθνώς εστιάζει είτε στην από παιδαγωγική, ψυχολογική και κοινωνιολογική πλευρά επίδραση της τεχνολογίας και των σχετικών μορφών διδασκαλίας, είτε στην δομή και λειτουργία του ίδιου του μέσου κυρίως από τεχνολογικής σκοπιάς. Είναι σχετικά λίγες οι απόπειρες οικονομικής αξιολόγησης της συμβολής των ΤΠΕ που να αφορούν την αποδοτικότητα στην λειτουργία των Φορέων εκπαίδευσης, τα κόστη και οφέλη για τους συμμετέχοντες, ή τις επιπτώσεις στο ευρύτερο περιβάλλον. Η παρούσα εισήγηση έρχεται να προσεγγίσει ένα συνθετικό μοντέλο οικονομικής αξιολόγησης προγραμμάτων με χρήση ΤΠΕ, το οποίο με μια ολιστική αντίληψη ενσωματώνει πέρα από τα χρηματικώς εκφρασμένα στοιχεία κόστους και οφέλους κάθε εναλλακτικής πρότασης, τα αντίστοιχα ποιοτικά και ως εκ τούτου μη-απτά στοιχεία που έχουν ουσιαστική σημασία στην επιλογή του αποδοτικότερου κάθε φορά τύπου προγράμματος. Η αξιολόγηση στηρίζεται σε μια προσαρμοσμένη μέθοδο Ανάλυσης Κόστους – Οφέλους που οδηγεί στην επιλογή της καταλληλότερης εναλλακτικής πρότασης μέσω του συσχετισμού των απτών και μη-απτών στοιχείων κόστους και οφέλους κάθε μιας, σε συνδυασμό με μοντέλα προσδιορισμού και εκτίμησης των στοιχείων αυτών.

Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στη χρήση του πολυμεσικού εργαστηριακού λογισμικού Σ.Ε.Π. με στόχο την κατανόηση της θερμικής ισορροπίας από μαθητές Β γυμνασίου. Στο πρώτο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται η διδακτική πρόταση η οποία υλοποιείται με τη χρήση του παραπάνω λογισμικού και ειδικά σχεδιασμένων φύλλων εργασίας προκειμένου να διαγνωστούν αλλά και να τροποποιηθούν οι απόψεις των μαθητών για τα θερμικά φαινόμενα και ιδιαίτερα αυτές που αφορούν τη θερμική ισορροπία. Στο δεύτερο μέρος εργασία αναλύονται οι εννοιολογικές πορείες δύο μαθητών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διδασκαλία οι οποίες δείχνουν τη μετάβασή τους από εναλλακτικά, προς επιστημονικώς αποδεκτά νοητικά μοντέλα της θερμικής ισορροπίας.

Η προτεινόμενη διδακτική δραστηριότητα με τον τίτλο “Γέφυρα” βασίζεται στη δυναμική μιας πραγματικής κατάστασης (το άνοιγμα/κλείσιμο μιας γέφυρας) και χρησιμοποιείται ως πεδίο α) για την εισαγωγή των τριγωνομετρικών αριθμών ημίτονο και συνημίτονο μέσα από τις αλγεβρικές και γεωμετρικές μεταβολές πλευρών και γωνιών ορθογωνίων τριγώνων και β) για την αξιοποίηση των τριγωνομετρικών αριθμών στη λύση προβλημάτων. Στο μαθησιακό επίκεντρο της δραστηριότητας βρίσκεται η εμπλοκή των μαθητών σε διαδικασίες χειρισμού συναρτησιακών σχέσεων μέσα από διάφορους τρόπους αναπαράστασής τους και εύρεσης μαθηματικών σχέσεων μεταξύ συναρτησιακά μεταβαλλόμενων μεγεθών. Στο σχεδιασμό της μαθηματικής δραστηριότητας χρησιμοποιήθηκε διερευνητικό λογισμικό πολλαπλών αναπαραστάσεων.

H παρούσα έρευνα προσπαθεί να αποτιμήσει τη μάθηση που λαμβάνει χώρα σε υπολογιστικά μαθησιακά περιβάλλοντα, αναλύοντας την προφορική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών, όταν εργάζονται, συνεργατικά, σε ομάδες, χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή ως «εργαλείο» (Λογισμικό γενικών εφαρμογών). Χρησιμοποιούνται πέντε μαθησιακές δραστηριότητες με τρία είδη λογισμικού, οι οποίες εντάσσονται ομαλά στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Η δημοσίευση εξετάζει τη συλλογική εποικοδόμηση της γνώσης, η οποία έλαβε χώρα, προκειμένου οι μαθητές να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις των δραστηριοτήτων. Η ομαδική δραστηριότητα με το Σύστημα διαχείρισης βάσης δεδομένων εμφάνισε υψηλότερη συχνότητα διερευνητικού λόγου (κριτική εποικοδόμηση της γνώσης), ενώ ενσωματώθηκε στη διδακτική-μαθησιακή διαδικασία, με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να εξασφαλίσει τη συνέχεια στην καθοδηγούμενη εποικοδόμηση της κοινής γνώσης μεταξύ του εκπαιδευτικού και των μαθητών. Δε συνέβη το ίδιο με τις υπόλοιπες δύο δραστηριότητες (Επεξεργασία κειμένου, Ζωγραφική με υπολογιστή). Η αιτία δεν ήταν τόσο η φύση της δραστηριότητας ή η διαμεσολάβηση του Λογισμικού, όσο η οργάνωση της ομαδικής δραστηριότητας από την πλευρά του εκπαιδευτικού.

Η εισήγηση παρουσιάζει τα αποτελέσματα μιας μελέτης περίπτωσης (με έρευνα και πρακτική εφαρμογή), σχετικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (υπολογιστής, πολυμέσα, διαδίκτυο) κατά τη διδασκαλία των μαθημάτων της Γλώσσας και των Μαθηματικών σε τρεις ειδικές τάξεις Δημοτικών Σχολείων της Κοζάνης. Περιγράφονται οι αντιδράσεις των μαθητών και κατά πόσο βοήθησε στη διαδικασία μάθησης η χρήση των νέων τεχνολογιών. Ακόμα καταγράφεται η υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων σε θέματα νέων τεχνολογιών και ο εκπαιδευτικός λόγος των δασκάλων των τάξεων γύρω από τη εισαγωγή και χρήση των νέων τεχνολογιών στην ειδική αγωγή. Τέλος γίνονται προτάσεις γύρω από την καλύτερη χρήση αυτής της εκπαιδευτικής καινοτομίας.

Το θέμα περιστρέφεται γύρω από τη δημιουργία και ανάπτυξη του εκπαιδευτικού project με τη μορφή εκπαιδευτικού σεναρίου, δηλαδή ενός μαθησιακού πλαισίου με συγκεκριμένο γνωστικό(ά) αντικείμενο(α), συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους, παιδαγωγικές αρχές και σχολικές πρακτικές, όπου συνυπολογίζονται τα εξής: α. οι προσδοκώμενοι παιδαγωγικοί και μαθησιακοί στόχοι, β. οι προβλεπόμενες μέθοδοι διδακτικής, γ. οι στρατηγικές εφαρμογής, δ. η χρήση συμπληρωματικού υλικού. Απαραίτητη είναι η γνώση και η εξοικείωση με τις Νέες Τεχνολογίες και τα εργαλεία τους: ποια είναι και τι μπορούν να προσφέρουν. Τα παραδείγματα της διδακτικής της ιστορίας και της γλώσσας με εκπαιδευτικά projects αναδεικνύουν τη σημασία του διαλόγου των μαθητών και κατ’ επέκταση την αξία της συνεργατικής μάθησης Στην περίπτωση της ενσωμάτωσης των Νέων Τεχνολογιών οφείλουμε να γνωρίζουμε καλά το περιεχόμενο και να δημιουργούμε το project βάσει αυτού, με κριτήρια τη δόμηση της γνώσης (μάθηση και κατανόηση) μέσα από το διάλογο, την επιλογή, το σχολιασμό, τη σύγκριση, την ανάλυση, τη σύνθεση, την παραγωγή έργου και με βάση τις αρχές της βιωματικότητας και της ενσυναίσθησης.

Αποτελέσματα της αξιολόγησης ενός εντατικού σεμιναρίου διάρκειας 60 ωρών (10 ημερών) σε καθηγητές όλων των ειδικοτήτων Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι οποίοι διδάσκουν στα σχολεία της Τήνου με θέμα "Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και εκπαιδευτικό λογισμικό. Οι εκπαιδευτικοί συμφωνούν απόλυτα στην αναγκαιότητα της χρήσης των υπολογιστών, έχουν όμως πολλές επιφυλάξεις και το βλέπουν κριτικά, για τη χρήση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. Το μοντέλο της επιμόρφωσης με ολιγοήμερα σεμινάρια είναι καλό για μια πρώτη επαφή των εκπαιδευτικών με τις νέες τεχνολογίες και τις εφαρμογές τους, για τη χρήση όμως του εκπαιδευτικού λογισμικού στη διδακτική πράξη χρειάζεται επιμόρφωση με διάρκεια, με εκπαιδευτικά σενάρια και υποστήριξη στην πράξη.

Η εργασία αυτή εξετάζει τη χρήση υπολογιστών στο σπίτι από έφηβους μαθητές και μαθήτριες. Το δείγμα αποτέλεσαν 36 μαθητές και 44 μαθήτριες της Β’ Λυκείου και τα δεδομένα συνελέγησαν με ερωτηματολόγιο. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η χρήση υπολογιστή στο σπίτι είναι πιο ευρεία και πιο συχνή συγκριτικά με αυτήν στο σχολικό εργαστήριο. Οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες εφαρμογές στο σπίτι ήταν τα παιχνίδια, η μουσική και ο επεξεργαστής κειμένου. Παρατηρούμενες διαφορές ανάμεσα στα φύλα φανέρωσαν ότι τα CD-ROM, το διαδίκτυο και ο προγραμματισμός είναι περισσότερο δημοφιλείς εφαρμογές ανάμεσα στους μαθητές ενώ η ζωγραφική είναι πιο δημοφιλής ανάμεσα στις μαθήτριες. Προτείνεται η ενημέρωση των διδασκόντων της Πληροφορικής, αναφορικά με τις χρήσεις που κάνουν οι μαθητές/-τριες ώστε να οργανωθεί αποτελεσματικότερα το μάθημα στο σχολικό εργαστήριο.

H εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών (ΝΤ) της πληροφορίας και της επικοινωνίας στην εκπαίδευση προκαλεί στους κόλπους της εκπαιδευτικής κοινότητας μια έντονη επιστημονική συζήτηση που αφορά αφ’ ενός τη θεσμική, παιδαγωγική και διδακτική της ένταξη και αφ’ ετέρου την αποτελεσματική αξιοποίησή της. Το ενδιαφέρον της μελέτης στρέφεται στον επαναπροσδιορισμό της μαθησιακής διαδικασίας της Παραγωγής Γραπτού Λόγου μέσα από μια μελέτη περίπτωσης. Στόχος της έρευνας ήταν η μελέτη Παραγωγής Γραπτού Λόγου με αξιοποίηση των δυνατοτήτων που οι ΝΤ προσφέρουν. Ως ερευνητικό αντικείμενο κρίθηκε σημαντικό, λόγω των γνωστών προβλημάτων που οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν στη διδακτική τους πράξη αλλά και λόγω της σπουδαιότητας που, ο Γραπτός Λόγος ως σχολική επιδίωξη, εξακολουθεί να κατέχει, παραμένοντας στο επίκεντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας είτε ως αυτοσκοπός είτε ως επιλεκτικός μηχανισμός. Ως ερευνητικό σχήμα επιλέχθηκε η έρευνα δράσης διότι κρίθηκε ως η αποτελεσματικότερη μέθοδος αντιμετώπισης του προβλήματος. Η προσέγγιση αυτή αποδείχθηκε στην πράξη ως ιδιαίτερα σημαντική διότι άνοιξε πρωτόγνωρα μαθησιακά και διδακτικά μονοπάτια τόσο για τους μαθητές όσο και για τον ίδιο τον εκπαιδευτικό.

Η συγκεκριμένη έρευνα επιχειρεί να μελετήσει την ενσωμάτωση καινοτομίας με χρήση λογισμικού γενικών εφαρμογών (επεξεργαστής κειμένου). Γίνεται προσπάθεια να επανασχεδιαστεί συνολικά η διαδικασία παραγωγής κειμένου, σε συνεργατικά πλαίσια με βάση και την επικοινωνιακή προσέγγιση για τη γλώσσα. Στόχος είναι η ανάπτυξη βιώσιμων διδακτικών σεναρίων δράσης. Η έρευνα είναι σε εξέλιξη.

Η εισήγηση παρουσιάζει μια διαθεματική διαπολιτισμική εργασία που υλοποιήθηκε στα Εκπαιδευτήρια Ζηρίδη σε συνεργασία με το Highland Park Learning CenterMagnet School στη Virginia της Αμερικής αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και συγκεκριμένα το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Το πρόγραμμα ήταν ενταγμένο στο αναλυτικό πρόγραμμα και ενθάρρυνε τη βιωματική επικοινωνιακή διδασκαλία, την ενεργητική συνεργατική μάθηση την κοινωνικοσυναισθηματική εκπαίδευση, καθώς και την εμπλοκή των γονέων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Κατ’ αρχήν παρουσιάζονται ο σχεδιασμός και η δομή του προγράμματος, ενώ ακολουθούν οι εντυπώσεις των παιδιών, των πρωταγωνιστών της μάθησης.

Το περιεχόμενο της διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος, έχει σχέση με ένα σύγχρονο και διαπολιτισμικό πρόβλημα, το περιβαλλοντικό ζήτημα και τα είδη των άγριων ζώων υπό εξαφάνιση. Για τη διδασκαλία της ενότητας Euro-Friends (unit 10, lesson 2), η οποία διδάσκεται στο μάθημα της Αγγλικής γλώσσας, από το σχολικό εγχειρίδιο, Fun Way, English 1, προετοιμάστηκε ανάλογο εκπαιδευτικό λογισμικό με το πρόγραμμα Microsoft Word, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματικό διδακτικό υλικό για τη λήψη σημαντικού ποσού πληροφοριών και την ενίσχυση της επιδίωξης των επιθυμητών διδακτικών στόχων (στόχοι Περιεχομένου, αλλά και στόχοι Στάσεων). Η παρέμβαση δραστηριότητας με Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές κατά τηδιδασκαλία, θα αποτελέσει ένα ισχυρό κίνητρο για επεξεργασία και απόκτηση νέων πληροφοριών σχετικά με τη θεματική ενότητα που διαπραγματεύονται στην τάξη. Ο εκπαιδευτικός που έχει την ικανότητα να κατασκευάζει εκπαιδευτικά λογισμικά, έχει και το πλεονέκτημα να το προσαρμόζει στις ανάγκες της δικής του τάξης, στο γνωστικό επίπεδο, αλλά και στις ιδιαιτερότητες των μαθητών του, να κάνει την κατάλληλη επιλογή υλικού, αλλά και χρήσης μέσα στην τάξη.

Η εισήγηση αυτή έχει ως στόχο να παρουσιάσει τα θετικά αποτελέσματα της χρήσης των Η/Υ στη διδασκαλία της Αγγλικής ως Ξένης Γλώσσας στους μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Πρώτα γίνεται μια ιστορική αναδρομή στη χρήση των Η/Υ στη διδασκαλία της ξένης γλώσσας. Στη συνέχεια περιγράφεται σύντομα μια σειρά μαθημάτων με χρήση Η/Υ και τέλος παρουσιάζονται τα συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε μέσα από αυτά τα μαθήματα. Τα μαθήματα αυτά τα οποία στοχεύουν στην ανάπτυξη των αναγνωστικών δεξιοτήτων των μαθητών και τη δημιουργία νέων κινήτρων για μάθηση πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια έρευνας που διεξήχθη στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Αγ. Στεφάνου.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται η προτεινόμενη διερευνητική δραστηριότητα ενός εκπαιδευτικού μικρόκοσμου σχεδιασμένο με το λογισμικό E-slate (Αβάκιο), ενός μαθησιακού περιβάλλοντος που προσφέρεται για την κατασκευή εκπαιδευτικού λογισμικού υψηλής ποιότητας από μη προγραμματιστές. Ο συγκεκριμένος μικρόκοσμος απευθύνεται σε μαθητές Γ΄ τάξης Ενιαίου Λυκείου κατά τη διάρκεια του μαθήματος Εφαρμογών Πληροφορικής στο εργαστήριο καλύπτοντας την ενότητα διερευνώ – δημιουργώ – ανακαλύπτω, στα πλαίσια των συνθετικών-διαθεματικών εργασιών σε συνεργασία με τον/την φιλόλογο του σχολείου με διδακτικό αντικείμενο Ιστορία νεότερη και σύγχρονη από το σχολικό εγχειρίδιο Γ΄ ΕΛ, για τη διδακτική ενότητα «Η διεθνοποίηση του πολέμου- Τα αποτελέσματα του πολέμου» σσ.259-267. Η ψηφιδοκεντρική προσέγγιση του Αβακίου εισάγει μια πολυεπίπεδη μεθοδολογία κατασκευής ανοικτού και διαθεματικού λογισμικού με διερευνητικό τρόπο σκέψης στην εκπαιδευτική κοινότητα.

Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας, η μελέτη της Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης παρουσιάζεται συχνά υποβαθμισμένη. Ωστόσο, η διερεύνηση θεμάτων τέχνης μπορεί να προσφέρει στο διδάσκοντα τη δυνατότητα να προσεγγίσει, με διαφορετικό τρόπο, σημαντικές έννοιες της Ιστορίας που δύσκολα κατανοούν οι μαθητές, όπως οι έννοιες της αλλαγής ή της συνέχειας. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας παρέχουν τα εργαλεία και το εποπτικό και μαθησιακό υλικό για την πραγματοποίηση αυτής της δραστηριότητας.

Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό Project στα πλαίσια του μαθήματος της Τοπικής Ιστορίας για την Τρίτη τάξη του Γυμνασίου. Είναι το χρονικό από τη ληστεία στο Μουσείο της Αρχαίας Κορίνθου (12 Απριλίου 1990) ως τον επαναπατρισμό των αντικειμένων στην Ελλάδα και την επίσημη παραλαβή τους (2001), μέσα από το Διαδίκτυο, τα γενικά εργαλεία πληροφορικής και το εξειδικευμένο λογισμικό. Ένα αστυνομικό θρίλερ με πρωταγωνιστές τους μαθητές Γυμνασίου σε ρόλο… αστυνομικού επιθεωρητή, την Αρχαία Κόρινθο, τους αρχαιοκάπηλους και όλα τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη μεγαλύτερη ίσως γνωστή υπόθεση αρχαιοκαπηλίας στη νεότερη Ιστορία της Ελλάδας. Μια δραστηριότητα που με πρόφαση την αστυνομική διάσταση της πολύκροτης αυτής υπόθεσης επιχειρεί να οδηγήσει τους μαθητές σε βαθιά γνωριμία με τον τόπο και την ιστορία του, να συνειδητοποιήσουν το εύρος της πολιτιστικής κληρονομιάς τους και να ενεργοποιηθούν στη διαφύλαξη και την προστασία αυτής της κληρονομιάς.

Οι διδάσκοντες το γλωσσικό μάθημα αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες σχετικά με την παραδοσιακή «διόρθωση» των κειμένων των μαθητών. Ο λόγος που έχει παραχθεί θεωρείται ως τελειωμένο προϊόν, παρατηρήσεις σχετικά με την ποιότητα των κειμένων κάνει μόνο ο διδάσκων, οι μαθητές δεν εμπλέκονται σ’ αυτή τη διαδικασία ούτε αξιοποιούν αυτές τις παρατηρήσεις εφόσον δεν ξαναγράφουν τα κείμενά τους. Με την εισήγηση αυτή παρουσιάζεται μια δραστηριότητα που έγινε στο εργαστήριο των Η/Υ με μια τάξη της Α’ Λυκείου και θέμα «Η διόρθωση της έκθεσης με τη βοήθεια του MS Net meeting». Η δραστηριότητα βασίστηκε στις θεωρητικές αρχές της γνωστικής ψυχολογίας (Lev Vygotsky) για τη διαδικασία του γραψίματος. Οι μαθητές κλήθηκαν στο περιβάλλονNet Meeting να σχολιάσουν – διορθώσουν τα κείμενα που είχαν παραγάγει οι ίδιοι και κατόπιν βασισμένοι στις παρατηρήσεις τους να ξαναγράψουν το κείμενό τους. Ο διδάσκων ήταν ένας από τους συνομιλητές που – με νύξεις στη διάρκεια της συζήτησης – κατηύθυνε διακριτικά τη συνομιλία (ζώνη προσεχούς ανάπτυξης).

Στα πλαίσια του επιμορφωτικού προγράμματος (Τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας) και της επιμόρφωσης Μαθηματικών Λυκείου που κάνω στην Θεσσαλονίκη το σχολικό έτος 2001-2002 χρησιμοποίησα τις δυνατότητες που έχει το Sketchpad (εμφάνιση αξόνων, συντεταγμένων, αποτύπωση σημείου με ορισμένες συντεταγμένες, κατασκευή γεωμετρικού τόπου) για την κατασκευή γραφικών παραστάσεων συναρτήσεων και εμφάνιση πολλών χαρακτηριστικών τους. Υπάρχουν έννοιες της ανάλυσης που γίνονται ελάχιστα κατανοητές από τους μαθητές/τριες γιατί η "οπτικοποίηση" τους, που επιχειρείται στα σχήματα του βιβλίου, είναι στατική ενώ αυτές περιέχουν το στοιχείο της μεταβολής άρα και της κίνησης. Μία από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι ο (ε-ορισμός του ορίου) που εξαιτίας της αδυναμίας κατανόησης του από τους μαθητές δεν συμπεριλαμβάνεται πλέον στην διδακτέα ύλη. Ένα άλλο σημείο που μπορεί να διδαχθεί με επιτυχία χρησιμοποιώντας τα προγράμματα που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν γραφική παράσταση την οποία να διατρέχουν σημεία είναι αυτό της εφαπτομένης. Μπορούμε να σχεδιάσουμε τη γραφική παράσταση συνάρτησης και θεωρώντας σημείο κινούμενο επάνω της να προσεγγίζει άλλο σταθερό , η χορδή που ενώνει τα δύο σημεία παίρνει μία οριακή θέση (τη θέση της εφαπτομένης της καμπύλης στο σταθερό σημείο). Άλλες δραστηριότητες με το Sketchpad μπορούν να δείξουν ότι ενώ η εφαπτομένη δευτέρου βαθμού συναρτήσεων έχει μόνον ένα κοινό σημείο με τη γραφική της παράσταση δε συμβαίνει κάτι αντίστοιχο σε όλες τις γραφικές παραστάσεις. Μία επίσης ενδιαφέρουσα ιδιότητα του Sketchpad είναι η δυνατότητα του να κάνει το γράφημα σχέσης που είναι η αντίστροφη συνάρτησης, δυνατότητα που δεν έχουν άλλα προγράμματα γραφικών παραστάσεων. Με χρήση της δυνατότητας στοιχειώδη προγραμματισμού (εντολές βρόγχου) έχουμε την δυνατότητα να δημιουργήσουμε δραστηριότητα (εγγεγραμμένη - περιγεγραμμένη πολυγωνική γραμμή ) που να βοηθήσει στη διδασκαλία του ορισμού του ορισμένου ολοκληρώματος

Η διδασκαλία σήμερα απέχει από τυποποιημένα σχήματα, αντίθετα τροποποιείται ανάλογα με τους αντικειμενικούς της στόχους. Κυρίως αποφεύγεται η δασκαλοκεντρική μορφή της και προωθείται εκείνη που θέτει σε ενέργεια τον ίδιο το μαθητή. Γι αυτό μπορεί να περιλαμβάνει και άλλες ενέργειες από την μετάδοση των πληροφοριών. Είναι γνωστό βέβαια ότι η διαδικασία μάθησης εξαρτάται από παράγοντες σχετικούς με το άτομο όσο και από εξωτερικούς όπως το βοηθητικό υλικό, ή οι ενέργειες του διδάσκοντος. Οι τελευταίοι διαμορφώνονται ανάλογα με την περίσταση. Τα δυναμικά λογισμικά μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση μαθηματικών εννοιών. Η σωστή χρήση τους οδηγεί τους μαθητές στην αυτενέργεια, στην έρευνα βασικών εννοιών. Βέβαια η συγγραφή του σεναρίου πρέπει να λαμβάνει υπόψη της κάποιες προϋποθέσεις έτσι ώστε τα δυναμικά λογισμικά να καταστούν εργαλεία μάθησης.

Στην εισήγηση αυτή παρουσιάζονται η θεωρητική και η πρακτική άποψη δύο εφαρμογών χρήσης του διαδικτύου στην διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας μέσα στο σχολικό περιβάλλον ενός Ελληνικού Δημοσίου Λυκείου. Συγκεκριμένα παρουσιάζεται η διδασκαλία ενός γραμματικού φαινομένου ως παράδειγμα διδασκαλίας μη επικοινωνιακού τύπου και μία προσομοίωση κατάστασης ενός μαθητή που αναζητά πληροφορίες για σπουδές στη Μεγ. Βρετανία ως παράδειγμα εξάσκησης σε δραστηριότητες τύπου μεταφοράς πληροφοριών. Γίνεται παρουσίαση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, καθώς και της εξέλιξης του μαθήματος με ιδιαίτερη έμφαση στην αυτονομία του μαθητή κατά την διάρκεια του μαθήματος με χρήση υπολογιστών για την ανάκληση και αξιοποίηση πληροφοριών από το διαδίκτυο.

Στην παρούσα εισήγηση γίνεται μία προσπάθεια διαφορετικής προσέγγισης του έργου και της προσωπικότητας του Γάλλου συγγραφέα, με κύριο στόχο την αρμονική συνύπαρξη της κριτικής σκέψης με τη χιουμοριστική αντιμετώπιση μιας τραγικής πραγματικότητας. Το Διαδίκτυο έρχεται να συμβάλλει με ένα τεράστιο πλούτο πηγών για πληροφόρηση σαν ένα ελάχιστο φόρο τιμής στην αστείρευτη φαντασία και το ταλέντο του διάσημου Γάλλου συγγραφέα και οραματιστή, διακόσια χρόνια μετά τη γέννησή του.

Προκειμένου οι ενήλικοι μαθητές του Εσπερινού Γυμνασίου Τρίπολης να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στο μάθημα της Πληροφορικής και να επιτευχθούν οι μαθησιακοί στόχοι όπως αυτοί περιγράφονται στις οδηγίες του Π.Ι αλλά και άλλοι πέρα από αυτούς, υλοποιήσαμε πρόγραμμα με τίτλο «Γλυπτά στην πόλη της Τρίπολης». Η επιλογή του θέματος έγινε με κριτήρια τέτοια που οι μαθητές να μπορέσουν να ανταποκριθούν επαρκώς, να κρατηθεί αμείωτο το ενδιαφέρον τους, να είναι δυνατή σε μεγάλη έκταση η χρήση νέων τεχνολογιών και να επηρεαστεί η στάση τους απέναντι σ΄ αυτά τα μέσα. Βασικά χαρακτηριστικά του προγράμματος ήταν η λειτουργία των μαθητών σε ομάδες, η ευρεία χρήση νέων τεχνολογιών για την επίτευξη του αποτελέσματος αλλά και η διεπιστημονική προσέγγιση αρκετών θεμάτων. Έγινε κατορθωτό τελικά να παραχθεί ένα CD το οποίο ικανοποίησε τους μαθητές και με το οποίο συμμετείχαν στο 2ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Πολυμέσων και Internet.

Η παρούσα εργασία αναφέρεται στην ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού βοηθήµατος σχετικά µε τις µετατροπές αριθµών από το δεκαδικό σε οποιοδήποτε άλλο σύστηµα αρίθµησης. Η υλοποίηση έχει γίνει στο λογιστικό φύλλο excel, ώστε να χρησιµοποιηθεί ένα πρϊόν λογισµικού γενικής χρήσης. Η ένταξή της εφαρµογής που αναπτύχθηκε προτείνεται να γίνει σε δύο πεδία. Το πρώτο αφορά στην αναπαράσταση της πληροφορίας και το δεύτερο στην ανάπτυξη και υλοποίηση του αλγόριθµου και των τεχνικών που χρησιµοποιήθηκαν σε περιβάλλον excel µε την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχονται από αυτό

Τα τρισδιάστατα αλληλεπιδραστικά εικονικά περιβάλλοντα αποτελούν ένα νέο δυναμικό εργαλείο για την υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας και κατάρτισης στην Τεχνική Εκπαίδευση. Η παρούσα εργασία προτείνει αλληλεπιδραστικά εικονικά περιβάλλοντα στην εκπαίδευση και κατάρτιση μαθητών γαλακτοκομικής σχολής. Τα περιβάλλοντα δίνουν έμφαση στην αλληλεπίδραση και υποστηρίζουν γνωστικό αντικείμενο το οποίο δεν μπορεί να διδαχθεί αποτελεσματικά με τον παραδοσιακό τρόπο σύμφωνα με τις διαδικασίες της Τεχνικής Εκπαίδευσης, τουλάχιστο σε ορισμένους τομείς της. Για την πρώτη αξιολόγηση της εφαρμογής πραγματοποιήθηκε πιλοτική έρευνα στους καθηγητές της σχολής με τη μέθοδο της ημιδομημένης συνέντευξης. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως ο εικονικός κόσμος θα βελτιώσει τη μαθησιακή διαδικασία. Επίσης παρατηρήσεις των καθηγητών λήφθηκαν υπ’ όψη για τον τελικό σχεδιασμό της εφαρμογής η οποία στη συνέχεια θα αποτελέσει τη διδακτική παρέμβαση.

Το λεξικό ΝΟΗΜΑ, με 3.000 βιντεοσκοπημένα λήμματα, είναι ένα δίγλωσσο (Ελληνική Νοηματική – Νέα Ελληνικά) πολυμεσικό προϊόν σε μορφή DVD-ROM, που έχει στόχο να καλύψει βασικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο χώρο της διδασκαλίας του λεξιλογίου, αλλά και της μορφολογίας και των μηχανισμών δημιουργίας νέων λέξεων της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ). Παρά το γεγονός ότι είναι αμφίδρομο, το λεξικό έχει δομηθεί με άξονα την ΕΝΓ, είναι προϊόν βασικής γλωσσολογικής έρευνας και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα των δυνατοτήτων που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προιόντων στο χώρο της ειδικής εκπαίδευσης. Απευθύνεται σε δύο ομάδες χρηστών: φυσικούς νοηματιστές και άτομα που μαθαίνουν την ΕΝΓ ως δεύτερη γλώσσα, και εστιάζει στην εκπαιδευτική παρουσίαση: α) των βασικών χαρακτηριστικών δημιουργίας λέξεων στην ΕΝΓ και β) ομάδων λέξεων που χαρακτηρίζονται είτε ως σημασιολογικά συγγενείς, είτε ως συνδεόμενες βάσει των μηχανισμών παραγωγής τους.

Το συγκεκριμένο λογισμικό, που σχεδιάστηκε από συνεργάτες του πανεπιστημιακού Μουσείου Ιστορίας της Παιδείας, αφορά στη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου «Ιστορία της Εκπαίδευσης». Αποσκοπεί στην καλλιέργεια της αυτενέργειας των φοιτητών, οι οποίοι, προκειμένου να απαντήσουν σε συγκεκριμένα ιστορικά ζητήματα, καλούνται να αντλήσουν πληροφορίες μέσα από πρωτογενείς ή δευτερογενείς πηγές και να τις επεξεργαστούν. Για τη διδασκαλία της κάθε θεματικής ενότητας δημιουργείται ένα σενάριο, οργανώνεται μια βάση δεδομένων με τις απαραίτητες ιστορικές πηγές και καθορίζεται η πορεία της διδασκαλίας, η οποία επιμερίζεται στα στάδια της αφόρμησης, του προβληματισμού, της διερεύνησης και του ελέγχου της ερευνητικής διαδικασίας. Γενικός σκοπός του λογισμικού είναι να βοηθήσει τους σημερινούς φοιτητές και αυριανούς εκπαιδευτικούς να αναπτύξουν ιστορική σκέψη και συνείδηση, να αντιλαμβάνονται τα σχετικά με την εκπαίδευση ιστορικά γεγονότα, να συνδέουν τα αίτια με τα αποτελέσματά τους, να κατανοούν την ανθρώπινη συμπεριφορά σε δεδομένες καταστάσεις και να αποκτήσουν, τελικά, την επίγνωση ότι ο σύγχρονος κόσμος αποτελεί συνέχεια του παρελθόντος.

Στην εργασία αυτή επιχειρείται η καταγραφή των τάσεων που επικράτησαν στο σχεδιασμό του πρωτότυπου Εκπαιδευτικού Λογισμικού (ΕΛ) που παρήχθη στο πλαίσιο της ενέργειας “ΟΔΥΣΣΕΙΑ”. Συγκεκριμένα, περιγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά του ΕΛ που παρήχθη από το έργο Ε22 - “Ναυσικά” και αντιπαραβάλλονται με εκείνα του ξένου ΕΛ που επιλέχθηκε για προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα (έργο Ε24 - “Κίρκη”). Λαμβάνοντας υπόψη τις εκθέσεις των αξιολογητών, το συνοδευτικό υλικό των λογισμικών (εγχειρίδια, δραστηριότητες, φύλλα εργασίας) τα ίδια τα ΕΛ καθώς και τις προδιαγραφές, βάσει των οποίων αναπτύχθηκαν/ προσαρμόστηκαν, καταλήγουμε σε συμπεράσματα σχετικά με τις δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά αυτών.

Το σχέδιο Ad-Hoc.com1 στοχεύει στην ανάπτυξη μίας πλατφόρμας πολυμέσων, η οποία θα περιλαμβάνει εφαρμογές διαδικτύου κατάλληλες για διδασκαλία εξ αποστάσεως και τερματικές συσκευές PDA κατάλληλες για μάθηση και διδασκαλία ανεξάρτητα από τόπο και χρόνο. Στόχος του σχεδίου είναι να ενισχυθεί η γλωσσομάθεια, αποδεικνύοντας ότι η εκμάθηση γλωσσών είναι μία διαδικασία που μπορεί να λαμβάνει χώρα οποιαδήποτε χρονική στιγμή και σε οποιοδήποτε χώρο.

To σύστημα e-Cosmos έχει αναπτυχθεί και σχεδιασθεί για χρήση στη δευτεροβάθμια από απόσταση εκπαίδευση. Είναι ένα ανοικτό σύστημα το οποίo μπορούν να χρησιμοποιούν εκπαιδευτικοί διαφόρων ειδικοτήτων. Δίνει τη δυνατότητα να καταχωρούν εύκολα το περιεχόμενο που οι ίδιοι σχεδιάζουν και παράγουν, ενώ διαθέτει μηχανισμούς ανοικτής επικοινωνίας με ενσωματωμένες δυνατότητες εύκολης διατύπωσης και ανταλλαγής μαθηματικών προβλημάτων και λύσεων.

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.) εβρισκόμενη στην τέταρτη δεκαετία της ζωής της, αντιμετωπίζει επιστημολογικά και πρακτικά προβλήματα που εμποδίζουν την αποτελεσματικότητά της. Τα προβλήματα αυτά γίνονται φανερά στο επίπεδο σχεδιασμού και υλοποίησης προγραμμάτων, τόσο στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης όσο και πέρα από αυτήν. Οι εκπαιδευτές – σχεδιαστές, εξαιτίας της ελλιπούς τους κατάρτισης σε θέματα περιβάλλοντος και Π.Ε., της έλλειψης εκπαιδευτικού υλικού, της δυσκολίας κατανόησης της φιλοσοφίας και των μεθόδων της Π.Ε., αδυνατούν να σχεδιάσουν ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά προγράμματα. Αξιοποιώντας το διαδίκτυο και τα πλεονεκτήματά του, επιχειρούμε να σχεδιάσουμε μια εφαρμογή η οποία θα ενσωματώνει μια γενική μεθοδολογία σχεδιασμού προγραμμάτων Π.Ε. και επιπλέον θα παρέχει τις απαραίτητες γνώσεις, υλικά και εργαλεία για το σχεδιασμό προγραμμάτων. Με τη βοήθεια της εφαρμογής αυτής ο εκπαιδευτικός θα μπορεί να μορφώνεται σε θέματα Π.Ε. και να σχεδιάζει με ευκολία ολοκληρωμένα προγράμματα.

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η πρόταση δημιουργίας ενός ηλεκτρονικού δικτύου περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πληροφόρησης, που θα στοχεύει στη διάχυση της περιβαλλοντικής γνώσης ανάμεσα στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και τους φορείς περιβαλλοντικής δράσης και πληροφόρησης, με βασικό άξονα τις δυνατότητες αλληλεπίδρασης, δημιουργίας και επικοινωνίας που παρέχουν οι εφαρμογές των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας. Το Δίκτυο βασίζεται στην υπάρχουσα εμπειρία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα και δίνει ίσες ευκαιρίες αξιοποίησης γνώσεων και ευκαιριών τόσο στα σχολεία απομακρυσμένων περιοχών, όσο και σε αυτά, το περιβάλλον της περιοχής των οποίων παρουσιάζει συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες.

Η εργασία προτείνει τη χρησιμοποίηση υπολογιστικών συστημάτων, στα μαθηματικά, παίρνοντας σαν παράδειγμα την έννοια συνάρτηση. Αντιστοιχεί την αίσθηση με τον αριθμό, την Σκέψη με την Λογική, το συναίσθήμα με τον χώρο καθώς και τη διαίσθηση με το άπειρο. Επισημαίνεται πως οι χιλιάδες σελίδες του διαδικτύου, δε βοηθούν το μαθητή να ικανοποιήσει την παραπάνω σχέση, αφού υπάρχουν όλα τα παραπάνω διασκορπισμένα και σχεδόν αδύνατο να τα βρει ο μαθητής. Με τη χρησιμοποίηση ερωτηματολογίου ένας μαθητής θα μπορεί να απευθύνεται σε ένα κόμβο συμβουλευόμενος μια βάση δεδομένων για το τι κάνει ο κάθε κόμβος. Ο κάθε κόμβος έχει αξιολογηθεί από ειδικούς (εκπαιδευτικούς κ.α). Ένα πρόγραμμα θα δρομολογεί τις διαδικασίες για την εύρεση του κατάλληλου κόμβου.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται η σχεδίαση ενός Διαδικτυακού συστήματος ηλεκτρονικής κατάρτισης και υποστήριξης αγροτικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) με στόχο τη βελτίωση και ανάπτυξη των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων μέσω της χρήσης των τεχνολογιών Πληροφορικής και επικοινωνιών και των πρακτικών του ηλεκτρονικού επιχειρείν. Σκοπός του προτεινόμενου συστήματος είναι η κατάρτιση των αγροτικών ΜΜΕ τόσο σε θέματα νέων τεχνολογιών όσο και σε θέματα γεωπονικού ενδιαφέροντος μέσω παροχής (α) εκπαιδευτικού υλικού εξατομικευμένου στις ιδιαίτερες απαιτήσεις τους ή/και (β) on-line εκπαίδευσης από συμβούλους κατάρτισης εξ αποστάσεως. Το σύστημα θα λειτουργεί ως ενδιάμεσος (πληροφοριομεσίτης - έμπιστη τρίτη οντότητα) μεταξύ εκπαιδευτικού υλικού/συμβούλων κατάρτισης εξ αποστάσεως και ΜΜΕ που επιθυμούν να εκπαιδευτούν μέσω Διαδικτύου.

This article will examine the experiences of a group of students who used C&IT to explore issues of group dynamics. Some of the challenges connected with running an online class as part of a face-to-face environment are discussed. The course unit ‘Interpersonal Communication in Education’ has been a core course unit for the M.Ed program ‘Communication, Education and Technology’. The course is experiential and reflective, and aims to develop high levels of interdependence. Aspects of the course were negotiated and students wished to include C&IT as part of the program. This session became part of those devoted to group dynamics. The students were enthusiastic and their responses were analyzed into 5 themes. The feedback from the questionnaires, reflective meetings and plenary suggested that there was enthusiasm to explore an online learning environment more fully and the Program Director is considering including more electronic communication activities into this particular M.Ed program.

Η παρούσα εισήγηση αφορά στο σχέδιο εκπόνησης διδακτορικής διατριβής που εστιάζει στη συνεργατική μάθηση από απόσταση με τη χρήση τεχνολογίας και συγκεκριμένα με την αναδραστική επικοινωνία και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Παρουσιάζονται η προβληματική, οι ερευνητικοί στόχοι και τα ερωτήματα, καθώς και τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας.

Τα νοητικά μοντέλα είναι ιδιαίτερα σημαντικά κατά την αλληλεπίδραση του χρήστη με τον υπολογιστή αφού αφορούν το πως αυτός κατανοεί τις σχέσεις εισόδου-εξόδου ενός συστήματος ή μιας εφαρμογής ώστε να προβλέψει την έξοδο που παράγεται από πιθανές εισόδους. Η παρούσα εργασία έχει σαν στόχο να παρουσιάσει το ρόλο των νοητικών μοντέλων στη μάθηση μέσω εκπαιδευτικών πολυμέσων.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται τόσο θεωρητικά όσο και πειραματικά η δυνατότητα αξιοποίησης της τεχνολογίας εικονικής πραγματικότητας για ενίσχυση των εκπαιδευτικών διαδικασιών. Αρχικά συνοψίζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων θεωριών μάθησης και συσχετίζονται με τα χαρακτηριστικά των εικ. περιβαλλόντων. Κατόπιν, περιγράφεται η διαδικασία ενός πειράματος το οποίο περιλαμβάνει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση εφαρμογής ΕΠς για εκμάθηση μιας διδακτικής ενότητας Χημείας Β' Γυμνασίου. Τέλος, καταγράφονται τα βασικά αποτελέσματα και συμπεράσματα που προέκυψαν από την πειραματική διαδικασία αξιολόγησης της εφαρμογής.

Αντικείμενο αυτής της εργασίας είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο το διαδίκτυο αισθητοποιείται από τους μαθητές μέσα από την υπηρεσία του παγκόσμιου Ιστού και των ιστοσελίδων του. Οι μαθητές φαίνεται να έχουν μέσα από τις καθημερινές εμπειρίες τους ιδέες και γνώσεις για την οντότητα της ιστοσελίδας και τη χρήση της, οι οποίες όμως, δεν είναι ολοκληρωμένες και συνεκτικές, χαρακτηρίζονται από ελλειπτικότητα και ασάφεια και χρήζουν ιδιαίτερης διδακτικής προσοχής. Η γνώση των αντιλήψεων των μαθητών οδηγεί στην ανάπτυξη διδακτικών παρεμβάσεων που αναδιοργανώνουν και ολοκληρώνουν τον εμπειρικό τους κόσμο για τη λειτουργία αυτή.

Καθώς η χρησιμοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων αυξάνει, είναι αναγκαίο οι εκπαιδευτικοί να μπορούν με συντομία να τα αξιολογούν Η αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού για να γίνει κοινός τόπος και σύνηθες φαινόμενο από τον εκπαιδευτικό κόσμο πρέπει να γίνεται με εργαλεία ευκολόχρηστα, μη χρονοβόρα, που να παρέχουν σαφείς και περιεκτικές πληροφορίες. Τα πιο διαδεδομένα μέσα αξιολόγησης παρά την έντονη κριτική και τις επιφυλάξεις πολλών ερευνητών παραμένουν οι λίστες αξιολόγησης (checklists). Παρουσιάζεται ένα παράδειγμα αξιολόγησης εκπαιδευτικού προγράμματος, με μια νέα λίστα αξιολόγησης. Η λίστα αυτή διαφοροποιείται από τις ελάχιστες ελληνικές προτάσεις (αλλά και από αυτές που συναντάμε στην ξένη βιβλιογραφία), ως προς τη βαθμολόγηση και το ειδικό βάρος που προσδίδει στα χαρακτηριστικά του λογισμικού προς αξιολόγηση.

Στις σύγχρονες κοινωνίες η χρήση του Διαδικτύου στον επιχειρησιακό και στον ακαδημαϊκό τομέα αυξάνεται καθημερινά δημιουργώντας νέες προοπτικές τόσο στην πληροφόρηση, όσο και την επικοινωνία και την έρευνα. Στην ανακοίνωση αυτή θα εξετάσουμε αν και κατά πόσον, το Διαδίκτυο χρησιμοποιείται από τους πανεπιστημιακούς ως μέσο έρευνας. Θα αναφερθούμε με παραδείγματα στις αντιδράσεις πανεπιστημιακών σε έρευνες που γίνονται με email ερωτηματολόγια και θα προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τους λόγους στους οποίους οφείλονται οι αντιδράσεις αυτές.

Στην εισήγηση αυτή εξετάζονται διάφορα συστήματα που μπορούν να υποστηρίξουν τη γλωσσική διδασκαλία στο σχολείο είτε ως ανεξάρτητα εργαλεία, είτε ως συστατικά εκπαιδευτικών εφαρμογών. Επισημαίνονται τρόποι με τους οποίους μπορούν να αξιοποιηθούν κάποιες από τις συνιστώσες τους, προκειμένου να εμπλέξουν τους μαθητές σε ‘ανοικτές’ δραστηριότητες που αναπτύσσουν τη συνεργατική μάθηση, τη δημιουργική τους ικανότητα και την ελεύθερη γλωσσική τους έκφραση.