3ο Συνέδριο Διδακτική της Πληροφορικής

Στην παρούσα εργασία αυτή παρουσιάζεται το μοντέλο του μαθητή που αφορά στις στρατηγικές επίλυσης προγραμματιστικού προβλήματος με τη βοήθεια πολλαπλών αναπαραστασιακών συστημάτων τα οποία παρέχονται από το περιβάλλον L.E.C.G.O. (Learning Environment for programming and C using Geometrical Objects; Zikouli, Kordaki & Houstis, 2003): ένα περιβάλλον πολλαπλών αναπαραστάσεων για τη μάθηση του προγραμματισμού σε γλώσσα C με τη βοήθεια στοιχειωδών γεωμετρικών κατασκευών. Από την ανάλυση των στρατηγικών επίλυσης προκύπτει ότι το μοντέλο του μαθητή στο περιβάλλον L.E.C.G.O. εμπλουτίζεται σε σχέση με το μοντέλο του μαθητή στο περιβάλλον χαρτί-μολύβι και σε ένα κλασσικό περιβάλλον της Turbo C.

Οι τεχνολογίες των πληροφοριών και της επικοινωνιών (ΤΠΕ) θεωρούνται από πολλούς ότι επιφέρουν σημαντικές δομικές αλλαγές στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η απαξίωση των γνώσεων στη σημερινή εποχή των ΤΠΕ πραγματοποιείται με αυξανόμενους ρυθμούς σε σχέση με παλαιότερες εποχές, ενώ η ανάγκη για περισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες και εξειδίκευση κρίνεται πλέον αναγκαία. Η ταχύτατη ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας δημιούργησαν ένα πολύ υψηλό επίπεδο απαιτήσεων όσον αφορά τις γνώσεις που είναι αναγκαίες για την επαγγελματική σταδιοδρομία του ατόμου και αναμφισβήτητα ο εκπαιδευτικός θεσμός βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο των εξελίξεων. Στην παρούσα μελέτη διερευνούμε τις στάσεις των εκπαιδευόμενων που παρακολουθούν τα προγράμματα εκμάθησης ηλεκτρονικών υπολογιστών στα πλαίσια των μαθημάτων της ΝΕΛΕ (Νομαρχιακής Επιτροπής Λαϊκής Επιμόρφωσης) Ηρακλείου. Θεωρώντας τη ΝΕΛΕ ως έναν από τους φορείς προώθησης των ΤΠΕ και της δια βίου εκπαίδευσης (ΔβΕ) και βασιζόμενοι σε συνεντεύξεις και σε ερωτηματολόγια των εκπαιδευόμενων, μελετάμε τη λειτουργία του προγράμματος εκμάθησης υπολογιστώ, καθώς και την προοπτική για τη βελτίωσή του.

Στην παρούσα εργασία, παρουσιάζεται ο σχεδιασμός και η εφαρμογή τριών φύλλων εργασίας για τη διδασκαλία των επαναληπτικών δομών σε μαθητές των ΤΕΕ. Ο σχεδιασμός των δραστηριοτήτων βασίστηκε στο πλαίσιο ECLiP το οποίο καθορίζει τις βασικές αρχές και τις σχεδιαστικές κατευθύνσεις για το σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου συνόλου δραστηριοτήτων που καλύπτουν και επιτυγχάνουν μαθησιακούς στόχους σε διαφορετικά επίπεδα γνωστικών δεξιοτήτων. Κύριος διδακτικός στόχος των δραστηριοτήτων είναι η κατανόηση από τους μαθητές των διαφορών των επαναληπτικών δομών «Αρχή_επανάληψης ... μέχρις_ότου» και «Όσο…επανάλαβε» καθώς και η επιλογή και χρησιμοποίηση της ενδεικνυόμενης δομής με βάση το προς επίλυση πρόβλημα. Τα φύλλα εργασίας και η εκπαιδευτική διαδικασία που ακολουθήθηκε ενεργοποίησαν τους μαθητές, τους έδωσαν τη δυνατότητα να διερευνήσουν οι ίδιοι τα χαρακτηριστικά των επαναληπτικών δομών και είχαν θετικά αποτελέσματα στη μάθηση.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται μια εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της δομής επιλογής για αρχάριους προγραμματιστές. Ειδικότερα, προτείνεται μια διδακτική παρέμβαση με αξιοποίηση του πολυμεσικού προγραμματιστικού περιβάλλοντος MicroWorlds Pro και της ενσωματωμένης σε αυτό γλώσσας προγραμματισμού Logo για τη διδασκαλία της δομής επιλογής στην απλή (αν … τότε … τέλοςαν) και στη διπλή (αν … τότε … αλλιώς … τέλοςαν) μορφή της. Η συγκεκριμένη πρόταση διδασκαλίας, για την οποία αναπτύχθηκαν μικρόκοσμοι στο MicroWorlds Pro, σχεδιάσεις μαθημάτων, φύλλα εργασίας μαθητή και συνοδευτικά φύλλα καθηγητή, εφαρμόστηκε πιλοτικά στο πλαίσιο της διδακτικής ενότητας του προγραμματισμού της Γ΄ Γυμνασίου σε τμήματα του 1ου και 5ου Γυμνασίου Ζωγράφου το σχολικό έτος 2004-2005.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται ένα ολοκληρωμένο πακέτο σεναρίων και δραστηριοτήτων, το οποίο με την υποστήριξη κατάλληλων προγραμματιστικών περιβαλλόντων και εργαλείων προτείνεται για την διδακτική υποστήριξη μαθημάτων Πληροφορικής της Γ’ Γυμνασίου και των Α’, Β’ και Γ’ Λυκείου. Τα προτεινόμενα σενάρια και δραστηριότητες διερεύνησης ή δημιουργίας υλοποιούνται μέσα από τη συνδυασμένη χρήση ψηφιακού και έντυπου διδακτικού υλικού, αποσκοπούν – μέσω της ενασχόλησης με την αλγοριθμική και τον προγραμματισμό - στην καλλιέργεια της αναλυτικής σκέψης και συνθετικής ικανότητας των μαθητών, στην ανάπτυξη ικανοτήτων μεθοδολογικού χαρακτήρα, καθώς και στην καλλιέργεια της αυστηρότητας της διατύπωσης και της έκφρασης. Η δυνατότητα χρήσης τόσο διαγραμμάτων ροής όσο και ψευδοκώδικα, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική από την άποψη της διδακτικής προσέγγισης βασικών εννοιών αλγοριθμικής και προγραμματισμού και εντάσσεται σε ένα σύγχρονο παιδαγωγικό πλαίσιο με αναφορές τόσο από τη θεωρία των συστημάτων, όσο και του κοινωνικού εποικοδομισμού, παρέχοντας ταυτόχρονα την ευχέρεια εφαρμογής της σπειροειδούς προσέγγισης ως μεθοδολογία διδασκαλίας.

Η εργασία αυτή παρουσιάζει το MODINF (MOdel of learner Diagnosis of INFormational text comprehension) - ένα μοντέλο εκπαιδευόμενου για κατανόηση κειμένου πληροφορικής σχετικά με τα χαρακτηριστικά των δικτύων υπολογιστών. Το μοντέλο αυτό πραγματοποιεί διάγνωση της κατανόησης του κειμένου πληροφορικής με βάση την αναγνώριση από τον εκπαιδευόμενο των θεμελιωδών γνωστικών κατηγοριών κατά την κατανόηση του κειμένου (Baudet & Denhiere 1992) και εξάγει το γνωστικό προφίλ του. Παρουσιάζεται η πειραματική έρευνα, που έγινε με τη συμμετοχή μαθητών και οδήγησε στη κατασκευή του μοντέλου εκπαιδευόμενου καθώς και τα αποτελέσματα εφαρμογής του MODINF.

Τη σχολική χρονιά 2004-05 στο 2ο Τ.Ε.Ε. Ν. Σμύρνης, έγιναν προσπάθειες οι μαθητές να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να δραστηριοποιηθούν σε έργα που απαιτούσαν την ενεργή συμμετοχή τους, την υπεύθυνη στάση τους και την ανάπτυξη ιδιαίτερων δεξιοτήτων και κλίσεων. Τα έργα αυτά είχαν διαφορετική αφετηρία και χρόνους υλοποίησης, διαφορετικούς όρους συμμετοχής και απαιτήσεις παραδοτέων, είχαν όμως κοινό το έμψυχο υλικό, τους μαθητές του 2ου κύκλου του τομέα Πληροφορικής & Δικτύων Η/Υ και τη μέθοδο Σχεδίων Εργασίας. Ο γενικός στόχος αυτών των προσπαθειών ήταν η ποιοτική αξιολόγηση της συγκεκριμένης μεθόδου, σαν εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού και η εξαγωγή συμπερασμάτων από τη χρήση της. Τα έργα που εκπονήθηκαν ήταν: Ανάπτυξη εφαρμογής πολυμέσων στα πλαίσια διδασκαλίας του μαθήματος «Εφαρμογές Πολυμέσων», Δημιουργία Σχολικών Εορτών για τις επετείους 17ης Νοέμβρη & 25ης Μαρτίου και στα πλαίσια του Προγράμματος Τεχνομάθεια IV, δημιουργία Ασύρματου Δικτύου για τη διασύνδεση του κτιρίου του Σχολείου με το κτίριο των Εργαστηρίων.

Σε αυτή την εργασία προτείνεται ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο που στόχο έχει να αποτελέσει τη βάση ανάπτυξης Προσαρμοστικών Εκπαιδευτικών Συστημάτων (ΠΕΣ) και σχεδίασης μαθημάτων σε περιβάλλον τάξης. Η προσέγγιση που υιοθετείται συνδυάζει δύο διαφορετικές θεωρίες μάθησης, τη μάθηση με βάση συνθετικές εργασίες και τη μάθηση με βάση περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, ο εκπαιδευόμενος αναλαμβάνει την εκπόνηση μιας συνθετικής εργασίας υποστηριζόμενος από κατάλληλα σχεδιασμένες περιπτώσεις που αντανακλούν την εμπειρία ειδικών. Επίσης, παρέχεται στον εκπαιδευόμενο συμβουλευτική υποστήριξη μέσα από μια συγκεκριμένη σειρά ενεργειών που του προτείνονται προς την επίτευξη των στόχων του (κύκλος μάθησης). Ωστόσο, ο εκπαιδευόμενος είναι ελεύθερος να επιλέξει το μονοπάτι που επιθυμεί. Το συγκεκριμένο πλαίσιο μελετήθηκε σε περιβάλλον τάξης και εφαρμόστηκε στην ανάπτυξη ενός ΠΕΣ με πεδίο εφαρμογής την αναζήτηση υλικού στο Διαδίκτυο που αποτελεί αντικείμενο διδασκαλίας του μαθήματος της Πληροφορικής στην Γ’ Γυμνασίου και στις πρώτες τάξεις του Λυκείου.

Η εργασία αυτή αποτελεί μία διδακτική προσέγγιση στις έννοιες της Παράλληλης και Κατανεμημένης (ΠκΚ) επεξεργασίας, με στόχο την πρακτική εφαρμογή των θεωρητικών εννοιών πάνω στον προγραμματισμό των ΠκΚ συστημάτων. Προτείνουμε μία σειρά μαθημάτων που ολοκληρώνονται με την επίλυση προγραμματιστικών ασκήσεων. Για την υλοποίηση των ασκήσεων αναπτύξαμε το ολοκληρωμένο προγραμματιστικό περιβάλλον Multi-Pascal για Windows (MPWin). Στην γραφική διεπαφή της MPWin ενσωματώσαμε εργαλεία για την εφαρμογή τεχνικών οπτικοποίησης, προκειμένου να ενισχύσουμε την διδασκαλία των θεωρητικών εννοιών του ΠκΚ προγραμματισμού, και να διευκολύνουμε την διαδικασία της σχεδίασης, υλοποίησης, αποσφαλμάτωσης, εκτίμησης και ρύθμισης της απόδοσης των ΠκΚ προγραμμάτων. Ακολουθεί μία συνοπτική αναφορά ορισμένων εργαλείων του περιβάλλοντος και παρουσιάζεται εν συντομία η χρήση τους και η συμβολή τους στην ενίσχυση της διδασκαλίας των πολύπλοκων ζητημάτων που προκύπτουν κατά τον προγραμματισμό των ΠκΚ συστημάτων.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται ένα ολοκληρωμένο πακέτο προγραμματιστικών περιβαλλόντων και εργαλείων που προτείνονται για τη διδακτική υποστήριξη σεναρίων και δραστηριοτήτων ενταγμένων στα μαθήματα Πληροφορικής της Γ’ Γυμνασίου και των Α, Β’ και Γ’ Λυκείου, στα πλαίσια της ενότητας Νηρηίδες του έργου Πλειάδες του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας». Το πακέτο περιλαμβάνει τα λογισμικά «Διερμηνευτής της ΓΛΩΣΣΑΣ» και «Data-Flow Visual Programming Language 2.1» (στην εξελληνισμένη του έκδοση), τα οποία εκπληρώνουν βασικές παιδαγωγικές σχεδιαστικές αρχές για την ανάπτυξη και εκτέλεση αλγορίθμων, σε ψευδοκώδικα και διαγραμματική μορφή αντίστοιχα, από τη μεριά των μαθητών. Το πακέτο συμπληρώνεται από το λογισμικό «Χώρος Δραστηριοτήτων» που χρησιμοποιείται για την ηλεκτρονική παρουσίαση των δραστηριοτήτων και εμπεριέχει πρωτογενές διαδραστικό πολυμεσικό εκπαιδευτικό υλικό, κατάλληλο για την παιδαγωγική υποστήριξη των προτεινόμενων δραστηριοτήτων.

Κατά την εισαγωγή των μαθητών στον προγραμματισμό εμφανίζονται προβλήματα που έχουν σχέση με την ανάπτυξη αλγοριθμικής σκέψης, την εισαγωγή και διαχείριση μεταβλητών αλλά και το περιεχόμενο των προβλημάτων. Η παρούσα εργασία αφορά σε μία πρόταση για την εισαγωγή σε προγραμματιστικές δραστηριότητες και την υλοποίηση γενικού τύπου προγραμμάτων σε ένα εναλλακτικό εποικοδομητικό και ολιστικό πλαίσιο, δίνοντας έμφαση σε ρεαλιστικού τύπου προβλήματα. Προτείνεται η χρήση λογισμικού παρουσιάσεων, ως μία εναλλακτική πρόταση για την εισαγωγή στην έννοια του προγραμματισμού, με βάση τα χαρακτηριστικά του και σε συνδυασμό με την επιλογή κατάλληλων προβλημάτων, κυρίως δυναμικού χαρακτήρα. Τα αποτελέσματα εμπειρικής μελέτης με μαθητές Γ΄ Γυμνασίου ήταν ενθαρρυντικά. Οι μαθητές έδειξαν αυξανόμενο ενδιαφέρον και ανέπτυξαν βαθμιαία πνευματικές δεξιότητες σχετικές με τον προγραμματισμό, που θεωρούμε ότι οφείλονται στον άμεσο χειρισμό ‘αντικειμένων του κόσμου’ με άμεσα αποτελέσματα και όχι αφηρημένων ‘πληροφορικών αντικειμένων’.

Σε αυτή την εργασία γίνεται επισκόπηση των προγραμμάτων σπουδών πληροφορικής σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Για να ανταποκριθούν τα προγράμματα σπουδών πληροφορικής αποτελεσματικά τόσο στις απαιτήσεις της κοινωνίας, όσο και της ανάπτυξης της επιστήμης, περιέχουν συγκεκριμένες ομάδες μαθημάτων και ενοτήτων. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες έχουν προσδιορισθεί με ακρίβεια οι θεματικές περιοχές και κατευθύνσεις στα σύγχρονα προγράμματα σπουδών πληροφορικής, ώστε να μπορεί ένας απόφοιτος προπτυχιακού ή μεταπτυχιακού προγράμματος να απορροφηθεί γρηγορότερα από την αγορά εργασίας αλλά και να είναι περισσότερο έτοιμος να αντιμετωπίσει καθημερινές προκλήσεις σε επαγγελματικό και επιστημονικό επίπεδο. Γίνεται μία συνολική εκτίμηση των ελληνικών προγραμμάτων σπουδών πληροφορικής και κατά πόσο αυτά πλησιάζουν ή αποκλίνουν από το μοντέλο αυτό, ενώ εντοπίζονται σημεία στα οποία μπορούν να γίνουν βελτιώσεις. Τέλος, γίνονται προβλέψεις και εκτιμήσεις για τις μελλοντικές τάσεις των προγραμμάτων σπουδών πληροφορικής στην Ελλάδα.

Στα εισαγωγικά μαθήματα προγραμματισμού, συχνά χρησιμοποιούνται γλώσσες όπως η Java και η Visual Basic, γλώσσες δηλαδή που έχουν μεγάλη διάδοση ανάμεσα στους επαγγελματίες. Οι γλώσσες αυτές έχουν βέβαια το πλεονέκτημα ότι είναι αυτές που θα χρησιμοποιήσουν οι φοιτητές στην αγορά εργασίας, ωστόσο δημιουργούν στους αρχάριους προγραμματιστές προβλήματα κατανόησης, όπως τουλάχιστον δείχνουν οι σχετικές έρευνες, λόγω της σχετικής τους πολυπλοκότητας και του αντίστοιχου προγραμματιστικού περιβάλλοντος τους. Επιπλέον τα σύγχρονα μοντέλα προγραμματισμού, όπως ο αντικειμενοστραφής, θέτουν και μια σειρά πρόσθετων διανοητικών εμποδίων στους αρχαρίους. Πολλοί ερευνητές έχουν προτείνει ιδιαίτερα περιβάλλοντα, για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, ειδικά σχεδιασμένων για την (εισαγωγική κυρίως) διδασκαλία. Στην παρούσα εργασία προτείνεται το προγραμματιστικό περιβάλλον AgentSheets, για μια εισαγωγή στον αντικειμενοστραφή προγραμματισμό. Το προγραμματιστικό περιβάλλον AgentSheets, μπορεί να επιδράσει θετικά στην ανάπτυξη της αντικειμενοστραφούς προγραμματιστικής σκέψης σε αρχάριους προγραμματιστές. Τα οπτικά και απτικά χαρακτηριστικά που ενσωματώνει καθώς και οι δυνατότητες αλληλεπίδρασης και ανατροφοδότησης σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης και εκτέλεσης των προγραμμάτων, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα γρήγορης υλοποίησης παραδειγμάτων μπορούν να επιδράσουν θετικά, στην ανάπτυξη της αλγοριθμικής σκέψης και της αντικειμενοστραφούς λογικής και επομένως το περιβάλλον AgentSheets φαίνεται να έχει ευρείες εκπαιδευτικές εφαρμογές.

Οι δυσκολίες που συναντούν οι αρχάριοι προγραμματιστές αποτέλεσαν το κίνητρο για την αναζήτηση νέων μεθόδων διδασκαλίας για τα εισαγωγικά μαθήματα προγραμματισμού. Τα τελευταία χρόνια, η διδασκαλία του προγραμματισμού έχει επηρεαστεί από την εμφάνιση φυσικών μηχανικών μοντέλων που συνδέονται με υπολογιστή και μπορούν να κινούνται, να εκτελούν έργα και γενικά να αλληλεπιδρούν. Στο πλαίσιο της εργασίας αυτής προτείνεται μια μέθοδος διδασκαλίας του προγραμματισμού που στηρίζεται στην καθοδήγηση των ρομπότ Lego Mindstorms, από προγράμματα που συντάσσονται με τη βοήθεια του γραφικού προγραμματιστικού περιβάλλοντος Robolab. Παρουσιάζεται επίσης η εφαρμογή της πρότασης αυτής στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και εξετάζεται ο βαθμός στον οποίο συμβάλλει η νέα αυτή προσέγγιση στην εξάλειψη των αδυναμιών και των προβλημάτων της παραδοσιακής μεθόδου εισαγωγής στον προγραμματισμό.

Η διδασκαλία και εκμάθηση του αντικειμενοστραφούς προγραμματισμού παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες. Για την αντιμετώπιση των δυσκολιών αυτών έχει προταθεί από ερευνητές και διδάσκοντες η χρήση εκπαιδευτικών προγραμματιστικών περιβαλλόντων και εναλλακτικών διδακτικών προσεγγίσεων. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται μια πρόταση διδασκαλίας που βασίζεται στον διδακτικό μικρόκοσμο objectKarel. Η προβληματική που διέπει την προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση, αλλά και τη σχεδίαση του περιβάλλοντος objectKarel, παρουσιάζεται μέσω της αναλυτικής περιγραφής της πορείας και των αποτελεσμάτων ενός από τα πέντε μαθήματα που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια της πιλοτικής εφαρμογής του με φοιτητές ενός Τμήματος Πληροφορικής. Το μάθημα που παρουσιάζεται αναφέρεται σε μία από τις θεμελιώδεις έννοιες του αντικειμενοστραφούς προγραμματισμού, την έννοια της κληρονομικότητας, για την οποία έχουν καταγραφεί αρκετές δυσκολίες και παρανοήσεις. Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από σχετικές μελέτες, οι σπουδαστές δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν κλάσεις, να κατανοήσουν τη χρησιμότητα των κλάσεων και της κληρονομικότητας, καθώς επίσης και τη λειτουργικότητα των μεθόδων.

Σε αυτήν την εργασία παρουσιάζεται μία πρόταση διδασκαλίας για την εισαγωγή αρχάριων προγραμματιστών στην έννοια της διαδικασίας. Η συγκεκριμένη πρόταση αξιοποιεί δύο διδακτικές προσεγγίσεις (τις “Διερευνήσεις” και το “Μαύρο-Κουτί”) προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες ενός ανομοιογενούς κοινού μαθητών. Η εφαρμογή της πρότασης σε πραγματικές συνθήκες τάξης, ανέδειξε τη σημαντικότητα της χρήσης μιας ποικιλίας προσεγγίσεων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής δείχνουν ότι σημαντικό ποσοστό των μαθητών κατάφεραν να ολοκληρώσουν με επιτυχία τη δραστηριότητα που ανέλαβαν και να κατανοήσουν την έννοια της διαδικασίας.

Η αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων είναι συνάρτηση της αποτελεσματικότητας των παιδαγωγικών προσεγγίσεων και των εκπαιδευτικών που τις υλοποιούν. Επομένως η βελτίωση της ποιότητας των εκπαιδευτικών, μέσω της επιμόρφωσης, είναι ζητούμενο. Αν και οι περισσότερες έρευνες αναγνωρίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των εκπαιδευτικών, κατά κανόνα οι προτάσεις για επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών διαμορφώνονται ερήμην των επαγγελματικών και προσωπικών τους αναγκών. Η έρευνα μας φιλοδοξεί να συμβάλει στην κατεύθυνση, για την περίπτωση των Εκπαιδευτικών Πληροφορικής). Παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της έρευνας ως προς το προφίλ και τις επιμορφωτικές ανάγκες τους σε θέματα Διδακτικής της Πληροφορικής. Στην έρευνα συμμετείχαν 724 εκπαιδευτικοί Πληροφορικής από όλη την Ελλάδα. Από την επεξεργασία των δεδομένων προκύπτει ότι μόνο το 25% αισθάνεται ότι έχει (πολύ ή πάρα πολύ) διδακτική επάρκεια. Το 70% των εκπαιδευτικών επιθυμεί πολύ ή πάρα πολύ να επιμορφωθεί, τόσο στην Ειδική Διδακτική της Πληροφορικής όσο και σε άλλα αντικείμενα, με δια ζώσης διδασκαλία (39%) ή με μεικτή μέθοδο (43%).

Η εισήγηση αυτή επιχειρεί να μελετήσει και να προσεγγίσει μέσα από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας το ζήτημα της εκπαίδευσης των μελλοντικών εκπαιδευτικών στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ). Μέσα από τη συγκριτική περιγραφή και ανάλυση τριών ευρέως διαδεδομένων και αναγνωρισμένων πλαισίων προπτυχιακής εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, η εργασία καταλήγει στην σκιαγράφηση τριών κεντρικών συνιστωσών-σκοπών, στην περιγραφή συγκεκριμένων αξόνων περιεχομένου και την αναγνώριση ορισμένων μεθοδολογικών-οργανωτικών αρχών που αφορούν στη διαδικασία συγκρότησης ενός περιεκτικού, πλήρους, και ολιστικού πλαισίου εκπαίδευσης εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ.

Παρ’ όλες τις προσπάθειες ένταξης των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, όπως την ενίσχυση των σχολείων με τεχνολογικό εξοπλισμό και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών φαίνεται ότι το εγχείρημα δεν έχει επιφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ένα διαφορετικό μοντέλο επιμόρφωσης και ανάπτυξης της γνώσης των εκπαιδευτικών στον τομέα της αξιοποίησης των Νέων Τεχνολογιών είναι η αξιοποίηση των Κοινοτήτων Πρακτικής που ενδεχομένως έχουν διαμορφωθεί άτυπα και οι οποίες λειτουργούν ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς που ήδη ασχολούνται με αποτελεσματικότητα και ενδεχομένως και με καινοτόμους τρόπους με τη χρήση της Πληροφορικής στη διδασκαλία.

Στην εισήγηση αυτή γίνεται μία προσπάθεια καταγραφής παρατηρήσεων, ιδεών και προτάσεων που προέκυψαν από τη γενικότερη χρήση του εκπαιδευτικού λογισμικού ΔΕΛΥΣ - Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Λογισμικό Υπολογιστικών Συστημάτων, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση του συγκεκριμένου λογισμικού, σύμφωνα με σύγχρονες εργονομικές αλλά και παιδαγωγικές αρχές. Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε από τις πρώτες ‘κάθετες’ επιμορφώσεις καθηγητών Πληροφορικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, στα πλαίσια της πρακτικής άσκησης του έργου Ε42, του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, συνεχίστηκε σε επιμορφώσεις του προγράμματος Οδύσσεια, καθώς και στα πλαίσια της Ενδοσχολικής Επιμόρφωσης. Οι ενότητες που αναπτύσσονται στην παρούσα εισήγηση εστιάζονται σε δύο βασικούς άξονες: τον εργονομικό, ο οποίος αφορά στο περιβάλλον χρήσης και στην εγκατάσταση και εκτέλεση του λογισμικού, με ειδική αναφορά στο Server ΔΕΛΥΣ, και τον εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό άξονα, που αφορά στα σημεία εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών εφαρμογών, καθώς και στο περιβάλλον αλληλεπίδρασης με τον χρήστη.

Ακολουθώντας το ποσοτικό πρότυπο, πραγματοποιήσαμε συγκριτική έρευνα αξιολόγησης υποστηρικτικών μέσων διδασκαλίας των κεφαλαίων 2 & 3 της Α.Ε.Π.Π. Υποθέτοντας ότι μαθητές, μπορούν να αξιολογήσουν τα χρησιμοποιηθέντα μέσα, επεξεργαστήκαμε 110 ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν τα διδακτικά έτη 2003-04 & 2004-05. Τα ερωτήματα προσδιόριζαν: α) Τη ψηφιακή κουλτούρα των μαθητών, β) τη στάση τους απέναντι στο μάθημα, γ) το βαθμό κατανόησης βασικών εννοιών, δ) την αξιολόγηση του περιβάλλοντος διδασκαλίας και κυρίως την αξιολόγηση των χρησιμοποιούμενων μέσων. Η έρευνα έδειξε ότι: Οι μαθητές κρίνουν περισσότερο αποτελεσματική τη χρήση Η/Υ με πίνακα διδασκαλίας ή Η/Υ με εποπτικό μέσο. Σχετικά αποτελεσματικές κατά σειρά, κρίνονται η χρήση εποπτικού μέσου με πίνακα διδασκαλίας και η αποκλειστική χρήση πίνακα. Η αποκλειστική χρήση Η/Υ ή εποπτικού μέσου, αξιολογούνται ως οι λιγότερο αποτελεσματικές. Οι μαθητές απέφυγαν ουσιαστικά ανοιχτές ερωτήσεις. Από τις σχετικές απαντήσεις προκύπτει ότι δεν κατανόησαν τη χρησιμότητα του «τετραδίου μαθητή». Ο αριθμός των μαθητών με εξωσχολική βοήθεια, προκύπτει αυξανόμενος.

Ο περιορισμένος χρόνος (1 ώρα την εβδομάδα) που αντιστοιχεί στο μάθημα της πληροφορικής στο γυμνάσιο ωθεί τη διδασκαλία στην εκμάθηση εργαλείων με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η προσπάθεια για ανάπτυξη γνωστικών ή κοινωνικών δεξιοτήτων που σχετίζονται με την επιστήμη της πληροφορικής. Τα σχέδια ιστοεξερεύνησης (WebQuest) δίνουν τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να δομήσει τα μαθήματα πληροφορικής έτσι ώστε οι μαθητές να προσεγγίζουν την κοινωνική διάσταση της πληροφορικής μέσα από την αυτόνομη εξάσκηση σε εργαλεία. Στην εργασία αυτή παρουσιάζουμε ένα σενάριο ιστοεξερεύνησης που κινείται σε δύο βασικούς άξονες (α) χειρισμός εργαλείων πληροφορικής (β) υποστήριξη συζήτησης και προβληματισμός για το ρόλο της πληροφορικής στο παρόν και το μέλλον.

Στην εργασία αυτή εξετάζεται η χρήση αναλογιών και μεταφορών στα πλαίσια της διδακτικής του μαθήματος “Μετάδοση Δεδομένων & Δίκτυα Υπολογιστών” των Τ.Ε.Ε.. Η μελέτη περίπτωσης αφορά στη μετάδοση των πακέτων δεδομένων μέσα από ένα δίκτυο υπολογιστών, σε αναλογία με τη μετακίνηση των οχημάτων μέσα από το οδικό δίκτυο. Περιγράφεται το προτεινόμενο μοντέλο, αναλύονται τα κύρια χαρακτηριστικά του και αναφέρονται πιθανές εφαρμογές του στη διδασκαλία επιμέρους θεμάτων.

Διανύουμε μια εποχή ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, κατά την οποία το γνωστικό αντικείμενο της Πληροφορικής ενημερώνεται διαρκώς. Ειδικά στον τομέα των Δικτύων, οι διδάσκοντες καλούνται να προσφέρουν επίκαιρη γνώση στους μαθητές, χωρίς όμως να ξεφεύγουν από τα πλαίσια του Αναλυτικού Προγράμματος. Η παρούσα εργασία αποτελεί μία διδακτική πρόταση επικαιροποίησης των ενοτήτων των δικτυακών προτύπων, στην οποία παρουσιάζεται το δικτυακό πρότυπο single-server-view, ως βάση για τα δίκτυα του 21ου αιώνα, όταν η αξία ενός δικτύου για τους χρήστες, θα βασίζεται κυρίως στις υπηρεσίες που αυτό παρέχει. Το πρότυπο βασίζεται σε μια αρχιτεκτονική δικτύου δύο επιπέδων, η οποία αποτελείται από ένα επίπεδο προώθησης δεδομένων και ένα επίπεδο ελέγχου των υπηρεσιών, που εκτελεί όλες τις εργασίες επεξεργασίας. Μέσα από το πρότυπο αυτό, οι μαθητές θα έρθουν σε επαφή με τεχνολογίες αιχμής όπως τα φωτονικά δίκτυα, οι πράκτορες, η διαχείριση που στηρίζεται στην πολιτική (policy) και η προσέγγιση ενοποίησης κινητών και σταθερών δικτύων.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται μια πιλοτική έρευνα με στόχο τη διερεύνηση ένταξης της εννοιολογικής χαρτογράφησης σε μαθήματα Πληροφορικής. Η έρευνα είχε τρία στάδια που αφορούσαν στην εξοικείωση των μαθητών με τις βασικές έννοιες και τον τρόπο κατασκευής των εννοιολογικών χαρτών, στην αξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη ως εργαλείου διδασκαλίας και στην αξιοποίηση του ως εργαλείου αξιολόγησης. Τα αποτελέσματα της έρευνας σε μαθητές Γυμνασίου έδειξαν ότι η ένταξη των εννοιολογικών χαρτών στη διδακτική πράξη διεγείρει το ενδιαφέρον των μαθητών και συμβάλλει στην αποσαφήνιση των εννοιών και στην ενσωμάτωση της νέας γνώσης με την προϋπάρχουσα ενώ η αξιοποίηση τους για την αξιολόγηση των μαθητών αποδίδει με άμεσο και σαφές τρόπο τυχόν παρανοήσεις και εσφαλμένες αντιλήψεις τους.

Η εργασία αυτή διαπραγματεύεται το πλαίσιο διδασκαλίας του προγραμματισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με κύρια έμφαση στο Ενιαίο Λύκειο. Αναλύονται οι γνωστικοί στόχοι και το πλαίσιο γνώσεων στον προγραμματισμό και προτείνονται διδακτικές προσεγγίσεις και δραστηριότητες που στοχεύουν στην εποικοδόμηση των βασικών εννοιών και γνώσεων του προγραμματισμού και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Προτείνεται ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διδασκαλίας των αρχών προγραμματισμού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ο σχεδιασμός των κατάλληλων παρεμβάσεων, οι οποίες κινούνται σε τρεις άξονες: αναδιαμόρφωση των Προγραμμάτων Σπουδών Πληροφορικής, σχεδιασμός ολοκληρωμένων διδακτικών σεναρίων και δραστηριοτήτων, οργάνωση δράσεων επιμόρφωσης και συνεχούς υποστήριξης των εκπαιδευτικών.

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται οι επιλογές μαθητών της Γ Λυκείου σχετικά με σχολές της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που αφορούν στις Επιστήμες των Υπολογιστών (ΕΥ) και ο ρόλος των ΜΜΕ. Επιπλέον, τα θέματα αυτά μελετώνται σε σχέση με τις διαφορές φύλου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω ερωτηματολογίου, σε σχολεία της Δ/μιας εκπαίδευσης και συμμετείχαν 248 μαθητές της Γ Λυκείου. Από την ανάλυση των δεδομένων προέκυψε ότι: a) υπάρχουν διαφορές φύλου όσον αφορά στο ποσοστό και στα κριτήρια επιλογής σχολών Πληροφορικής και στην επίδραση των ΜΜΕ β) τα ΜΜΕ επιδρούν θετικά στους μαθητές που επιλέγουν να σπουδάσουν στις ΕΥ μέσω της προβολής τους ως αναγκαίας τεχνολογίας και ως ενός επαγγέλματος με προοπτικές λαμπρής καριέρας. Επιπλέον, προέκυψε ότι σημαντικός είναι ο αριθμός των μαθητών που δεν έχει συνειδητοποιήσει το ρόλο των ΜΜΕ στις επιλογές σπουδών και καριέρας.

Οι πρώτες ανάγκες της χώρας σε κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό στην Πληροφορική ανάγονται στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Οι ανάγκες αυτές καλύφθηκαν αρχικά από εξωπανεπιστημιακούς φορείς. Τα Πανεπιστήμια μας με μεγάλη καθυστέρηση αναγνώρισαν την Πληροφορική ως ιδιαίτερη επιστήμη. Γίνεται αναφορά για τους παράγοντες που οδήγησαν στην καθυστέρηση αυτή, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο ιδρύθηκαν τα πρώτα μεταπτυχιακά και αργότερα τα πρώτα Τμήματα Πληροφορικής. Στη συνέχεια διερευνάται ο ρόλος των Τμημάτων Πληροφορικής τόσο κατά τα πρώτα στάδια της ίδρυσής τους, όσο και σήμερα ύστερα από την ανάπτυξη που έχουν λάβει. Παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία ενός Πανεπιστημιακού προγράμματος σπουδών στην Πληροφορική καθώς και ο ρόλος των αποφοίτων Πληροφορικής στην εκπαιδευτική και παραγωγική διαδικασία. Τέλος, γίνεται αναφορά στον τρόπο που η Πολιτεία ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των Τμημάτων Πληροφορικής σε σχέση με τους παράγοντες που καθορίζουν τη συνέχεια και περαιτέρω ανάπτυξή της.

Η εργασία αυτή στηρίχθηκε σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο χώρο της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΤΕΕ) και αφορά τις αντιλήψεις των μαθητών του τομέα Πληροφορικής-Δικτύων ΗΥ για το γνωστικό αντικείμενο Προγραμματισμός Υπολογιστών και τη διδασκαλία του. Παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα από την ενότητα του ερωτηματολογίου τη σχετική με τις στάσεις των μαθητών. Από την ανάλυση των απαντήσεων των μαθητών προκύπτει ότι η πλειονότητα διάκειται θετικά απέναντι στον Προγραμματισμό. Η Παραγοντική Ανάλυση Αντιστοιχιών και η Ιεραρχική Ταξινόμηση ανέδειξαν διαφοροποιήσεις στις θετικές και τις αρνητικές στάσεις. Αυτές αφορούν τις διαστάσεις συναίσθημα, δυσκολία, γνωστική ικανότητα και αξία - χρησιμότητα του Προγραμματισμού, την κοινωνική και μορφωτική προέλευση των μαθητών, το φύλο, το βαθμό κατανόησης της ελληνικής ή/και της αγγλικής γλώσσας, την εξοικείωση με τον ΗΥ και τον Προγραμματισμό καθώς και τις προσδοκίες τους από το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο.

Η πληροφορική κουλτούρα συνδέεται με πρακτικές που σχετίζονται με την πληροφορική και τα εργαλεία της και χαρακτηρίζεται από την κίνηση, την ταχύτητα, το στιγμιαίο και την αποτελεσματικότητα. Η κουλτούρα αυτή διατηρεί μια σχέση συμπληρωματικότητας και όχι υποκατάστασης με την γενική κουλτούρα. Η εκπαίδευση καλείται να ενσωματώσει δημιουργικά την πληροφορική κουλτούρα, να την εναρμονίσει με την ανθρωπιστική παιδεία και να την επαναδιαμορφώσει με τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται στους στόχους που η ίδια η εκπαίδευση θέτει.

Στόχος της εργασίας είναι η διερεύνηση της σχέσης των ελλήνων μαθητών Λυκείου με τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και η ανίχνευση πιθανών ψηφιακών χασμάτων ανάμεσα στις τάξεις τους, περίπου μιάμιση δεκαετία μετά από τη έναρξη διάχυσης των σχετικών τεχνολογιών στην ελληνική κοινωνία αλλά και τις πρώτες συστηματικές προσπάθειες ένταξής τους στο εκπαιδευτικό σύστημα. Ειδικότερα μελετήθηκαν στάσεις (ενδιαφέρον και αποδιδόμενη σημασία στις ΤΠΕ ως εφόδιο για ένταξη στην Αγορά Εργασίας) και πρακτικές (συχνότητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο, εύρος και λόγοι χρήσης των σχετικών τεχνολογιών και εφαρμογών) καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τόσο οι στάσεις όσο και οι πρακτικές αυτές συσχετίζονται αλλά και διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο, την κοινωνικο-οικονομική προέλευση και την περιοχή κατοικίας των μαθητών. Η μελέτη στηρίχθηκε σε δεδομένα που συλλέχθηκαν με βάση ερωτηματολόγιο το οποίο διανεμήθηκε σε διακόσιους δεκατέσσερις μαθητές από ένδεκα τυχαία επιλεγμένα Λύκεια. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν πεδία όπου υπάρχει ανάγκη περαιτέρω προσπαθειών για την αποτελεσματικότερη διάχυση των ΤΠΕ.

Μια διαχρονική μελέτη που ξεκίνησε το 2001, εξετάζει τις στάσεις των πρωτοετών φοιτητών του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης απέναντι στον Προγραμματισμό των Υπολογιστών. Οι περισσότεροι φοιτητές του δείγματος δεν είχαν διδαχτεί το μάθημα του Προγραμματισμού των Υπολογιστών στο Λύκειο. Οι στάσεις αυτές παρουσιάζονται στις απαντήσεις τους σε ένα ερωτηματολόγιο των 28 ερωτήσεων το οποίο κατασκευάστηκε για το σκοπό αυτό και διανέμεται στην αρχή κάθε ακαδημαϊκού έτους. Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει ερωτήσεις που ανιχνεύουν τις στάσεις των φοιτητών τις σχετικές με τα συναισθήματα, τις αξίες, τις ικανότητες και τη μεταγνώση. Με τη βοήθεια μεθόδων πολυδιάστατης ανάλυσης δεδομένων εντοπίζονται οι παράγοντες που καθορίζουν τη συμπεριφορά των φοιτητών που σχετίζεται με τον Προγραμματισμό των Υπολογιστών και αναδεικνύονται οι επικρατέστερες τάσεις που διαμορφώνονται.

Η πολιτισμική διάσταση της πληροφορικής μπορεί να συντελέσει σε μια μορφή μεταγνώσης κατά τις σπουδές αντικειμένων πληροφορικής. Η κατανόηση των ιδεών, αξιών και νοημάτων που περικλείει η πληροφορική, όχι μόνο ως θεωρητικές γνώσεις αλλά και ως αφετηρίες πρακτικών της καθημερινότητας, είναι δυνατόν να λειτουργήσει γονιμοποιητικά στον στοχασμό και κατά συνέπεια στην δράση του ατόμου που την χρησιμοποιεί. Ειδικότερα, η συζήτηση για την σχέση της λαϊκής μουσικής και της πληροφορικής προκύπτει όχι μόνο γιατί πρόκειται για μια σύζευξη που βιώνουν οι μουσικοί, αλλά και γιατί συνεπακόλουθα, πληροφορική και μουσική βρέθηκαν να διδάσκονται κάτω από ένα κοινό πλαίσιο σπουδών. Με αφετηρία θεωρήσεις για την έννοια της πληροφορικής κουλτούρας και της τεχνολογίας δίνεται έμφαση στο σχήμα «προφορικότητα-εγγραμματισμός» ως ερμηνευτικό εργαλείο. Στόχος της συζήτησης είναι να δοθούν εναύσματα για μεταγνωστικές, αναστοχαστικές διεργασίες σχετικά με τις διαδικασίες μουσικής εκπαίδευσης και δημιουργίας μέσα από πληροφορικές εφαρμογές.

Στην εργασία αυτή μελετώνται οι αναπαραστάσεις μαθητών της Γ’ τάξης Ενιαίου Λυκείου Τεχνολογικής Κατεύθυνσης σχετικά με την έννοια της μεταβλητής, καθώς και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο χειρισμό μεταβλητών, κατά την προγραμματιστική επίλυση προβλημάτων. Το δείγμα αποτελείται από 288 μαθητές που επιλέχθηκαν τυχαία από οκτώ λύκεια τριών πόλεων της χώρας. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι οι μαθητές του δείγματος έχουν, στην πλειονότητά τους, τη μαθηματική αναπαράσταση για την έννοια της μεταβλητής και την αναπαράσταση της ισότητας ή της μαθηματικής πράξης για την εντολή εκχώρησης. Επιπρόσθετα, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στη διαχείριση των δεδομένων που εμπλέκονται στα προγράμματα-έργα της έρευνας.

Την τελευταία εικοσαετία έχουν γίνει, σε διεθνές επίπεδο, αρκετές έρευνες σχετικές με τη διδασκαλία και την εκμάθηση του προγραμματισμού των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Έχει παρατηρηθεί ότι οι αρχάριοι προγραμματιστές συναντούν αρκετές δυσκολίες στην κατανόηση και εφαρμογή βασικών αρχών και κανόνων του προγραμματισμού. Στη παρούσα εργασία γίνεται μια προσπάθεια επισκόπησης των ερευνών που σχετίζονται με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αρχάριοι προγραμματιστές στα πρώτα τους βήματα, τα λάθη που συχνά κάνουν και τα προβλήματα κατανόησης που συναντούν στις βασικές έννοιες και δομές μιας γλώσσας προγραμματισμού.

Το θέμα της εργασίας είναι η βελτίωση της κατανόησης των δυσκολιών και των παρανοήσεων που εμφανίζουν οι μαθητές σχετικά με την έννοια της προγραμματιστικής μεταβλητής όταν εισάγονται σε διαδικαστικές γλώσσες υψηλού επιπέδου. Από τα ερευνητικά δεδομένα επαληθεύονται γνωστές και κυρίως περιγράφονται νέες παρανοήσεις για τις οποίες προτείνονται κατάλληλες διδακτικές παρεμβάσεις.

Οι οπτικές αναπαραστάσεις έχουν αποκτήσει στη σημερινή εποχή ιδιαίτερη σημασία και η αξιοποίησή τους στη διδακτική πράξη φαίνεται να αποτελεί μια αναγκαιότητα. Επίκεντρο αυτής της εργασίας είναι η χρήση ενός οπτικού εργαλείου σκέψης, του poster σε πρόγραμμα εκπαίδευσης φοιτητών-μελλοντικών εκπαιδευτικών. Περιγράφεται η ένταξη της τεχνικής σχεδιασμού και κατασκευής ενός poster στο αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος της Διδακτικής και της Πρακτικής Άσκησης Διδασκαλίας και αναλύονται χαρακτηριστικά των poster που οι φοιτητές, απόφοιτοι Τμημάτων Πληροφορικής, κατασκεύασαν για τη διδασκαλία διαφόρων ενοτήτων. Φαίνεται ότι το poster αποτελεί ένα εργαλείο που προκαλεί ουσιαστικές σκέψεις στους φοιτητές σε πολλά επίπεδα: στο εννοιολογικό επίπεδο, στο οργανωτικό επίπεδο, στο επίπεδο επιλογής κατάλληλων διδακτικών εργαλείων, στο επίπεδο επιλογής κατάλληλων απεικονιστικών τεχνικών, στο επίπεδο λειτουργίας του με τους μαθητές. Η εμπειρία μας δείχνει ότι ο σχεδιασμός και η κατασκευή του ενεργοποίησε τους φοιτητές να αξιοποιήσουν στοιχεία του μαθήματος της Διδακτικής και να ασκηθούν στο σχεδιασμό και την υλοποίηση διδακτικών παρεμβάσεων που αξιοποιούν τις οπτικές αναπαραστάσεις.

Η εργασία αυτή επίκεντρο έχει τις οπτικές αναπαραστάσεις του Διαδικτύου στα σχολικά βιβλία της Πληροφορικής. Εξετάζονται τα χαρακτηριστικά των οπτικών αναπαραστάσεων για το Διαδίκτυο, αλλά και οι παιδαγωγικές σχέσεις που κάποιες επιλεγμένες εικόνες αναπτύσσουν με τους μαθητές. Οι σχολιασμοί με τη μορφή υποτίτλων που ζητήθηκαν από τους μαθητές αποκαλύπτουν ότι οι μαθητές παρουσιάζουν αδυναμία στο να αντιληφθούν συνολικά τα στοιχεία των αναπαραστάσεων και τις προσεγγίζουν άλλοτε αποσπασματικά και άλλοτε επηρεαζόμενοι από την φαινομενολογία τους. Σε κάποιες από αυτές προβάλλουν έννοιες και οντότητες που γνωρίζουν και συσχετίζουν με την κάθε εικόνα, άσχετα με το αν αυτές αναπαρίστανται. Αποτελεσματική δράση των οπτικών αναπαραστάσεων στην κατανόηση του Διαδικτύου φαίνεται να απαιτεί συνεργασία οπτικής αναπαράστασης, υπότιτλου και κειμένου, αλλά και κατάλληλη αξιοποίησή τους από τον εκπαιδευτικό.

Στη Σχολή Ικάρων, λόγω της τεχνολογικής κατεύθυνσής της και του επιπέδου σπουδών, διδάσκονται πολλά (γενικά και εξειδικευμένα) μαθήματα πληροφορικής, αντίστοιχα εκείνων των ΑΕΙ. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια αναβάθμισης της διδακτικής με την εισαγωγή νέων μεθόδων διδακτικής, και την αξιοποίηση του Διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών πληροφορικής. Οι νέες μέθοδοι συμπεριλαμβάνουν την ενεργητική συμμετοχή των Ικάρων, την συνεργατική μάθηση, την εξατομίκευση της γνώσης, την ευρετική πορεία προς τη γνώση, την σύναψη εκπαιδευτικού συμβολαίου και τον εμπλουτισμό του εκπαιδευτικού υλικού με τη χρήση των νέων τεχνολογιών πολυμέσων και υπερμέσων.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα αποτελέσματα μίας μονοετούς έρευνας που εκπονήθηκε στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2003-2004, με χρήση της ερευνητικής μεθόδου του ερωτηματολογίου και αφορούσε στους φοιτητές που παρακολουθούσαν τα υποχρεωτικά μαθήματα πληροφορικής, που εντάσσονται στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος. Στόχος της έρευνας είναι να διαπιστωθεί το επίπεδο των γνώσεων και η εξοικείωση των φοιτητών με την πληροφορική, να επιχειρηθεί μία σύγκριση ανάμεσα στο επίπεδο γνώσεων που οι ίδιοι οι φοιτητές πιστεύουν ότι έχουν και στην αξιολόγησή τους από τους διδάσκοντες και τέλος να γίνει μία καταγραφή των απόψεων των φοιτητών αναφορικά με τη χρησιμότητα της διδασκαλίας της πληροφορικής στο πλαίσιο της σχολής, καθώς και την αξιοποίηση της παρεχόμενης γνώσης στο μελλοντικό τους επάγγελμα.

Η διάδοση και ευρεία χρήση του υπολογιστικών συσκευών – ενσωματωμένων σε καταναλωτικές συσκευές ευρείας χρήσης όπως το κινητό τηλέφωνο – αναγνωρίζεται στη βιβλιογραφία σαν μία δεσπόζουσα τάση. Η περιρρέουσα νοημοσύνη φέρνει ένα ψηφιακό περιβάλλον, το οποίο θα μπορεί να διακρίνει την ανθρώπινη παρουσία και την προσωπικότητα, θα προσαρμόζεται στις στιγμιαίες και διαρκείς ανάγκες του χρήστη, και θα είναι ικανό να ανταποκρίνεται έξυπνα στις χειρονομίες ή τις φωνητικές εντολές και να παρέχει ένα ευχάριστο περιβάλλον χωρίς να κουράζει με πολύπλοκες διαδικασίες εκμάθησης της λειτουργίας της. Οι αλλαγές που θα επιφέρουν οι εξελίξεις αυτές στο μαθησιακό περιβάλλον, τη διδασκαλία της πληροφορικής και το ρόλο των εκπαιδευτικών αποτελούν αντικείμενο έρευνας. Στην εργασία αυτή αναφέρουμε δύο από τα πρώτα παραδείγματα εφαρμογής διάχυτου υπολογισμού στην εκπαίδευση, περιγράφουμε τα προβλήματα υλοποίησης ενός τέτοιου περιβάλλοντος και τις αλλαγές που αναμένεται ότι θα επιφέρει στην εκπαίδευση.

Στο άρθρο παρουσιάζεται ένα παράδειγμα εφαρμογής του μοντέλου μάθησης με συνθετικές εργασίες (Project-Based Learning - PBL) στη διδασκαλία προπτυχιακού μαθήματος Πληροφοριακών Συστημάτων Διαχείρισης Επιχειρηματικών Πόρων (Enterprise Resource Planning - ERP). Πρωτεύων σκοπός της εφαρμογής του μοντέλου PBL στα πλαίσια του συγκεκριμένου μαθήματος είναι να βοηθήσει τους φοιτητές να βελτιώσουν τις γνωστικές, τις συνεργατικές και τις μεθοδολογικές - τεχνικές τους δεξιότητες σε σύγχρονα συστήματα ERP μέσα από την ενεργό τους συμμετοχή σε μία σειρά από διαθεματικές εργασίες. Τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής της μεθόδου PBL είναι δύο: το πρώτο είναι η δυνατότητα που παρέχεται στους φοιτητές να αυξήσουν τη γνώση τους σχετικά με τα συστήματα ERP συμμετέχοντας σε ομάδες έργου και συνεργαζόμενοι στη μελέτη περιπτώσεων που ανταποκρίνονται σε πραγματικά προβλήματα σύγχρονων επιχειρήσεων. Το δεύτερο είναι η ευκαιρία που προσφέρεται στους φοιτητές να εφαρμόσουν στην πράξη τη θεωρητική γνώση που έχουν αποκτήσει σε θέματα πληροφοριακών συστημάτων και τεχνικές διαχείρισης έργων, μέσα από ομαδικές εργασίες.

Η εκπαιδευτική διαδικασία, ανεξάρτητα από τη βαθμίδα εκπαίδευσης, έχει εξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε μεγάλο βαθμό. Διαφορετικές διδακτικές προσεγγίσεις έχουν προταθεί κατά καιρούς από διαφόρους συγγραφείς. Εμείς εδώ ακολουθούμε το σχήμα των τριών προσεγγίσεων στην εκπαίδευση των Kemmis, Cole & Suggett 1983: Επαγγελματική-νεοκλασική, φιλελεύθερη-προοδευτική και κοινωνικά κριτική. Η ταξινομία αυτή έχει σχέση και με τα τρία επιστημολογικά παραδείγματα των Carr & Kemmis 2000: Το θετικό, το ερμηνευτικό και το κοινωνικά κριτικό. Με βάση αυτές τις προσεγγίσεις έγινε μία απόπειρα καταγραφής των δυνατοτήτων διδασκαλίας και μάθησης που αυτές μας παρέχουν σε σχέση με τις θεματικές ενότητες του Αναλυτικού Προγράμματος Πληροφορικής στο Γυμνάσιο. Για κάθε διδακτική προσέγγιση, προτείνονται μέθοδοι διδασκαλίας και αντίστοιχα παραδείγματα. Έχουμε όμως πάντα υπόψη μας ότι αυτή η κατηγοριοποίηση είναι περισσότερο τεχνητή, αφού οι περισσότεροι καθηγητές Πληροφορικής ακολουθούν συνδυαστικά, στοιχεία από όλες τις προσεγγίσεις διδασκαλίας.

Η εργασία αυτή εξετάζει τα πρότυπα μαθησιακής τεχνολογίας και τη συμβολή τους για μια αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορικής και της Επικοινωνίας στην εκπαιδευτική διεργασία. Αρχικά αφού παρουσιάσει την ανάγκη για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων και αποτελεσματικών προτύπων, σε σχέση με την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη μαθησιακή και εκπαιδευτική διαδικασία, διερευνά τις βασικές κατηγορίες προτύπων μαθησιακής τεχνολογίας. Περιγράφεται η διαδικασία που ακολουθείται κατά την διάρκεια ανάπτυξης ενός προτύπου, ενώ παράλληλα επιχειρείται μια σύντομη επισκόπηση των κυριότερων οργανισμών και κοινοπραξιών που ασχολούνται με την ανάπτυξη προτύπων στο χώρο της εκπαίδευσης. Τέλος γίνεται μια συνολική εκτίμηση της συμβολής των προτύπων μαθησιακής τεχνολογίας στην ανάπτυξη και παραγωγή αντίστοιχων διδακτικών προτάσεων αλλά και των βημάτων που αναμένονται στο μέλλον, ώστε να η συμβολή των μαθησιακών τεχνολογιών στην αποτελεσματική διαχείριση του μαθησιακού υλικού αλλά και στην προώθηση της μάθησης να έχει σημαντικότερο ρόλο.

Σε αυτήν την εργασία παρουσιάζεται ένα καινοτόμο σύστημα εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης, που υιοθετεί τη δυναμική αξιολόγησης εκπαιδευομένων, με την βοήθεια κατάλληλα σχεδιασμένου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου. Το περιεχόμενο του εν λόγω ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου είναι σχετικό με Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Ανάλογα με το γνωστικό επίπεδο του εκπαιδευόμενου στις ΤΠΕ, όπως αυτό προκύπτει από τη δυναμική αξιολόγηση, πραγματοποιείται κατάταξη του σε κατάλληλο γνωστικό επίπεδο. Σε κάθε γνωστικό επίπεδο αντιστοιχεί κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (σειρά ηλεκτρονικών μαθημάτων), το οποίο και παρέχεται στον εκπαιδευόμενο αμέσως μετά την κατάταξή του. Επιπρόσθετα, πραγματοποιείται ανάλυση των απαντήσεων των εκπαιδευομένων και παρουσίαση των αποτελεσμάτων αυτής της ανάλυσης. Tο σύστημα αυτό στοχεύει στην αύξηση της οικειότητας των εκπαιδευτικών με τις ΤΠΕ.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει σύντομα το πρόγραμμα σπουδών των κύκλων Πληροφορικής των Κέντρων Εκπαίδευσης Ενηλίκων και αξιολογεί τη διαδικασία επιμόρφωσης μέσα από την καταγραφή των απόψεων και των αναγκών των επιμορφούμενων πέντε προγραμμάτων. Η αξιολόγηση αφορά στην οργάνωση και χρησιμότητα των προγραμμάτων, στη διαδικασία κατάταξης των υποψηφίων, στην εκπαιδευτική ύλη και το εκπαιδευτικό υλικό, στην πιστοποίηση γνώσεων, στην αξιολόγηση της εκπαίδευσης και στην ανάγκη ύπαρξης νέων επιμορφωτικών κύκλων. Για καθένα από αυτά τα θέματα προτείνουμε βελτιώσεις και πιθανές τροποποιήσεις που διασφαλίζουν την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

Στόχος αυτής της εργασίας αποτελεί η παρουσίαση των βασικών αρχών και τεχνικών που θα πρέπει να ακολουθούνται για την επιτυχή διδασκαλία μαθημάτων προγραμματισμού σε Τμήματα Πληροφορικής της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Η παρουσίαση που ακολουθεί, θίγει αρκετά σημαντικά ζητήματα που συσχετίζονται με το θέμα αυτό, όπως είναι τα κριτήρια με τα οποία θα επιλέξουμε τη γλώσσα προγραμματισμού που θα διδάξουμε, ο τρόπος διδασκαλίας των δύο βασικών μεθόδων προγραμματισμού (που είναι ο διαδικαστικός και ο αντικειμενοστραφής προγραμματισμός), καθώς και η παρουσίαση εφαρμογών που βοηθούν τον φοιτητή να αναπτύξει τις προγραμματιστικές του ικανότητες.

Η εργασία αυτή αναφέρεται στη διδασκαλία του Αντικειμενοστρεφούς Προγραμματισμού και την εφαρμογή μίας συγκεκριμένης διδακτικής προσέγγισης η οποία εφαρμόστηκε πιλοτικά σε σύντομης διάρκειας σεμινάριο. Η συγκεκριμένη διδακτική μεθοδολογία βασίστηκε στην αντιμετώπιση των διδακτικών προβλημάτων που έχουν καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία και είναι απόλυτα σύμφωνη με τις οδηγίες διδασκαλίας που προβλέπονται από την ACM. Από τη σύντομη μελέτη αξιολόγησης, προέκυψαν θετικά συμπεράσματα ως προς την αποτελεσματικότητα της διδακτικής μεθοδολογίας και επίσης αναδείχθηκαν μη καταγεγραμμένες στη βιβλιογραφία δυσκολίες και παρανοήσεις.

Παρουσιάζουμε μια πρόταση για τη διδασκαλία του μαθήματος Εφαρμογές Πολυμέσων των ΤΕΕ. Το σχολικό εγχειρίδιο παρουσιάζει τον κύκλο ζωής μιας εφαρμογής πολυμέσων θεωρητικά. Προτείνουμε τη δημιουργία μιας εφαρμογής πολυμέσων ακολουθώντας τη ροή παρουσίασης του βιβλίου ώστε να ταιριάξουμε τη θεωρία με την πράξη. Η διδακτική προσέγγιση, που ακολουθούμε, αναφέρεται στον προγραμματισμό του μαθήματος για όλο το διδακτικό έτος. Στόχος μας είναι να κατανοήσουν οι μαθητές τι σημαίνει ανάλυση και σχεδίαση κι όχι μόνο υλοποίηση. Επίσης, να υπάρχει ενεργή συμμετοχή των μαθητών και να διατηρήσουμε το ενδιαφέρον τους όλη τη σχολική χρονιά Παρουσιάζουμε πώς εργάστηκαν οι μαθητές ώστε να υλοποιήσουν την εφαρμογή, δείχνουμε αποσπάσματα της εφαρμογής και αναδεικνύουμε τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας τόσο για τους μαθητές όσο και για τους διδάσκοντες. Η εφαρμογή είναι εκπαιδευτικό λογισμικό για την Ιστορία Β’ τάξης ΤΕΕ.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται η πιλοτική προσπάθεια αξιοποίησης του εκπαιδευτικού πακέτου ρομποτικών κατασκευών LEGO Mindstorms στη κατανόηση βασικών αρχών, εννοιών και δομών προγραμματισμού. Η βασισμένη σε σχέδιο εργασίας (project) εκπαιδευτική δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε σε ένα Τ.Ε.Ε. της Πάτρας με τη συμμετοχή μαθητών του Ηλεκτρολογικού και του Μηχανολογικού τομέα, αρχάριων στον προγραμματισμό, με αυξημένες όμως κατασκευαστικές δεξιότητες. Οι μαθητές κλήθηκαν να σχεδιάσουν, να κατασκευάσουν και κυρίως να προγραμματίσουν μια ρομποτική κατασκευή χρησιμοποιώντας γρανάζια, αισθητήρες και τουβλάκια Lego σε μια προσπάθεια να διερευνήσουν την επίδραση των τεχνικών χαρακτηριστικών των γραναζιών και των συνδυασμών τους στη μετάδοση της κίνησης. Η παρατήρηση και αξιολόγηση των ενεργειών των μαθητών έδειξαν πως η εργασία αυτή τους βοήθησε να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν βασικές αρχές (κύκλος προγράμματος) και έννοιες του προγραμματισμού (δομή ακολουθίας, δομή ελέγχου, δομή επανάληψης, παράλληλες διαδικασίες) αλλά και της μηχανικής ενώ ταυτόχρονα συνεργάστηκαν μεταξύ τους ανταλλάσσοντας εμπειρίες και δεξιότητες και δοκιμάζοντας νέους τρόπους μάθησης ενδυναμώνοντας την αυτοπεποίθησή και αυτοεκτίμησή τους.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται και μελετώνται διδακτικά οι βασικές προγραμματιστικές δομές όπως υλοποιούνται στο περιβάλλον οπτικού προγραμματισμού Robolab. Το περιβάλλον αυτό χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο μιας εποικοδομιστικής προσέγγισης για τη διδασκαλία των εννοιών του προγραμματισμού σε συνδυασμό με βασικές έννοιες από την τεχνολογία ελέγχου και το χειρισμό ρομποτικών συσκευών. Η εκπαιδευτική έρευνα στην εν λόγω περιοχή δεν έχει ακόμα απαντήσει σε μια σειρά από γενικότερα ερωτήματα όπως για ποιες ηλικίες είναι κατάλληλο και για το εάν μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για τη διδασκαλία του προγραμματισμού και μια σειρά από ειδικότερα ερωτήματα σχετικά με τη χρήση οπτικών εντολών (και γενικότερα της προσέγγισης που βασίζεται στον οπτικό προγραμματισμό) στην κατανόηση των προγραμματιστικών δομών και πως αυτή η κατανόηση υποστηρίζεται από τον κατάλληλο χειρισμό προγραμματιζόμενων συσκευών.

Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η κατάθεση εμπειριών, προβληματισμών και προτάσεων σχετικών με την εισαγωγή και αξιοποίηση Logo περιβάλλοντος στη διδακτική πράξη με σκοπό την ανάδειξη σημαντικών πτυχών της σχεδίασης, ανάπτυξης, εφαρμογής και αξιολόγησης εκπαιδευτικών σεναρίων και δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της αποτελεσματικής ένταξης των εκπαιδευτικών λογισμικών στη διδακτική της Πληροφορικής. Παρουσιάζεται μία διαδικασία τριών βημάτων i) δημιουργία κινήτρου, ii) οικοδόμηση της γνώσης μέσω της διερεύνησης και συνεργασίας, iii) εφαρμογή-αναδόμηση της γνώσης. Σκοπός των μαθημάτων που πραγματοποιήθηκαν με μαθητές Γ’ Γυμνασίου ήταν να αποκτήσουν ευχέρεια στη χρήση συμβολικών μέσων έκφρασης για την αναπαράσταση της διαδικασίας επίλυσης προβλημάτων, να αναπτύξουν αναλυτική συνθετική σκέψη και να ασκηθούν στα βασικά δομικά στοιχεία και έννοιες του προγραμματισμού. Στόχος δεν ήταν να μάθουν μια γλώσσα προγραμματισμού αλλά να μπορούν να αναλύσουν ένα απλό πρόβλημα σε ακολουθία σαφώς ορισμένων και πεπερασμένων βημάτων.

Η εργασία αυτή που πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο project περιλαμβάνει την κατασκευή ενός ρομπότ εδάφους που κινείται σε επίπεδες επιφάνειες και έχει την ικανότητα να ζωγραφίζει το ίχνος της κίνησής του πάνω στην επίπεδη επιφάνεια την οποία κινείται. Το ρομπότ συνδέεται μέσω της παράλληλης θύρας με τον Η/Υ από όπου καθοδηγείται με την εκτέλεση ειδικού προγράμματος (software) που έχει κατασκευαστεί ειδικά γι’ αυτό το ρομπότ και αποτελεί μέρος της εργασίας. Το λογισμικό αυτό εκτελεί ένα περιβάλλον προσομοίωσης εντολών της γλώσσας προγραμματισμού LOGO. Έτσι ο χρήστης καθοδηγεί το Ρομπότ από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί αυτά που κάνει το ρομπότ στο πάτωμα και πάνω στην οθόνη του μέσα από το περιβάλλον προσομοίωσης του λογισμικού.

Το παιχνίδι ρόλων αποτελεί μια εναλλακτική τεχνική διδασκαλίας η οποία έχει χρησιμοποιηθεί για εκπαιδευτικούς λόγους, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, για τη διδασκαλία ενός πλήθους γνωστικών θεμάτων. Η παρούσα εργασία εξετάζει την ιστορική εξέλιξη της τεχνικής αυτής, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της, καθώς και τα στάδια που πρέπει να ακολουθήσει ένας εκπαιδευτικός που θέλει να χρησιμοποιήσει την τεχνική αυτή στη διδασκαλία της Πληροφορικής. Επίσης περιγράφεται μια δραστηριότητα εφαρμογής της τεχνικής για τη διδασκαλία της ταξινόμησης στοιχείων ενός μονοδιάστατου πίνακα με τη μέθοδο φυσαλίδας (Bubble sort) σε μαθητές της τρίτης τάξης Λυκείου. Η αξιολόγηση της δραστηριότητας έδειξε ότι η χρήση της τεχνικής είχε θετικά αποτελέσματα στην κατανόηση των μαθητών καθώς και στη βελτίωση του κλίματος της τάξης.

Η εντολή άλματος goto έχει εδώ και πολλά χρόνια τεθεί στο περιθώριο του προγραμματισμού τόσο σε εκπαιδευτικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Ωστόσο υπάρχουν κάποια διδακτικά οφέλη που μπορούμε να αποκομίσουμε από αυτήν. Η εργασία αυτή ασχολείται με την μετατροπή αλγορίθμων με εντολή άλματος σε δομημένα ισοδύναμά τους. Θα δείξουμε ότι η μετατροπή αυτή έχει σημαντική εκπαιδευτική αξία, αφού δίνει στον καθηγητή πληροφορικής ένα ακόμη εργαλείο για την κατανόηση από τον μαθητή της ροής του ελέγχου σε ένα πρόγραμμα. Επίσης ο μαθητής θα καταλάβει την ανάγκη για τη χρήση δομών επιλογής και επανάληψης όπως επίσης και τη σημασία του δομημένου προγραμματισμού. Για το σκοπό αυτό κάνουμε χρήση της διαγραμματικής αναπαράστασης του αλγορίθμου, σχεδιάζοντας το αντίστοιχο διάγραμμα ροής ώστε να γίνει φανερή η αντιστοιχία της εντολής άλματος με κάποια από τις δομές επιλογής ή επανάληψης. Με κατάλληλη αντικατάσταση προκύπτει ο δομημένος αλγόριθμος.

Η παρούσα εργασία εξετάζει και αξιολογεί τη μορφή και το επίπεδο δυσκολίας των θεμάτων του μαθήματος "Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον" στις Γενικές Εξετάσεις Ενιαίων Λυκείων του σχολικού έτους 2004-2005 για τους μαθητές ημερησίων Λυκείων επιχειρώντας μία σύγκρισή τους με τα θέματα της προηγούμενης χρονιάς 2003-2004. Η εξέταση και η αξιολόγηση γίνεται σε σχέση με την ταξινομία γνωστικών στόχων του Bloom. Επιπρόσθετα επιχειρείται μια ταξινόμηση και αξιολόγηση των δυσκολιών που αντιμετώπισαν οι μαθητές στην απάντηση των θεμάτων μέσα από ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει κάποιες από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο διδάσκοντας του Πληροφορικού Γραμματισμού κατά τη διδασκαλία του μαθήματος. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται συλλέχθηκαν εμπειρικά ή μέσω της παρατήρησης των εκπαιδευομένων κατά τη διδασκαλία στο εργαστήριο. Στο τέλος της εργασίας προτείνονται τρόποι αντιμετώπισης των δυσκολιών που μπορούν να βοηθήσουν άμεσα τη βελτίωση της διδακτικής διαδικασίας.

Η έννοια του εγγραμματισμού αποτελεί τη σπονδυλική στήλη του όλου εκπαιδευτικού έργου που συντελείται στα ΣΔΕ. Οι πολυ-γραμματισμοί είναι τα βασικά δομικά στοιχεία της παρεχόμενης εκπαίδευσης ενηλίκων. Η συστηματική ένταξη του πληροφοριακού γραμματισμού στο όλο οικοδόμημα έχει διττή υπόσταση : από τη μιά μεριά εκπληρώνει την αποστολή ενός αυτόνομου λειτουργικού γραμματισμού και από την άλλη ενός υποστηρικτικού οχήματος, που διατρέχει τους άλλους επιμέρους γραμματισμούς. Η ολοκλήρωση του πληροφοριακού εγγραμματισμού συντελείται μέσα από την ταυτόχρονη και παράλληλη απόκτηση τεχνικών δεξιοτήτων και την προσέγγιση του κοινωνικού και πολιτικού τους συγκειμένου, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η συνείδηση του εγγράμματου πολίτη. Η παρούσα εργασία δείχνει μέσα από παραδείγματα μεθοδολογίας και πρακτικής το δρόμο που ακολουθεί το ΣΔΕ Θεσσαλονίκης από τη δημιουργία του μέχρι σήμερα.

Η παρούσα εργασία περιγράφει μια μικρής διάρκειας διδακτική ενότητα που πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο πληροφορικής του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) Θεσσαλονίκης. Η διαθεματική αντίληψη του γραμματισμού και η διεπιστημονική προσέγγιση κυριάρχησε κατά τη σχεδίαση και την υλοποίηση της ενότητας. Παράλληλα μεγάλο βάρος έπεσε στην άσκηση δεξιοτήτων σχετικών με το χειρισμό λογισμικού υπολογιστικών φύλλων, τη βιωματική κατανόηση της έννοιας του αλγορίθμου και την εξοικείωση με τις αλγεβρικές παραστάσεις. Η ταυτόχρονη προσέγγιση αστρονομικών εννοιών είχε ένα ευδιάκριτο πρακτικό αποτέλεσμα: τον προσδιορισμό της ημερομηνίας του Πάσχα.

Στην συγκεκριμένη εργασία παρουσιάζονται οι εντυπώσεις των εκπαιδευομένων ενός Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ). Οι εκπαιδευόμενοι θυμούνται τη σχολική τους ζωή, διατυπώνουν τις απόψεις και τις κρίσεις τους σχετικά με τη φοίτηση τους στο ΣΔΕ και εκφράζουν τα συναισθήματα τους. Στη συνέχεια με τη βοήθεια ενός επεξεργαστή κειμένου τα αποτυπώνουν γραπτώς. Διανθίζουν το κείμενο τους με φωτογραφίες που οι ίδιοι τραβούν στο χώρο του σχολείου με μια ψηφιακή φωτογραφική μηχανή ή με φωτογραφίες που μετατρέπουν σε ψηφιακή μορφή χρησιμοποιώντας έναν σαρωτή.

Η γνωριμία των εκπαιδευόμενων στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) με ένα επίκαιρο θέμα, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της νέας τεχνολογίας χρησιμοποιώντας σαν καινοτομία τη διαθεματική προσέγγιση και συνδιδασκαλία, είναι το θέμα που παρουσιάζεται. Στην εισήγηση αναφέρονται οι σκοποί και οι επιμέρους στόχοι της συνδιδασκαλίας, καθώς και οι διδακτικές μέθοδοι, τα μέσα και τα διδακτικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Αναφέρεται επίσης ο χρόνος διεξαγωγής, η διδακτική πορεία, η αξιολόγηση και τέλος, οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα.

Στόχος των ΤΕΕ (Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια) είναι να συνδυάσουν τη γενική παιδεία με την εξειδικευμένη τεχνική και επαγγελματική γνώση έτσι ώστε οι απόφοιτοι τους να είναι σε θέση να ενταχθούν αποτελεσματικά στην αγορά εργασίας. Το πρόγραμμα σπουδών των ειδικοτήτων πληροφορικής περιλαμβάνει ένα ευρύ σύνολο μαθημάτων μεταξύ των οποίων και το μάθημα των Πολυμέσων. Οι μαθητές πρέπει κατά τη φοίτηση τους να αποκτούν εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτεί η αγορά εργασίας των πολυμέσων και να έρθουν σε επαφή με τις παραγωγικές διαδικασίες που υιοθετούνται από επαγγελματίες. Η εισήγηση αυτή αποτελεί μια πρόταση διδασκαλίας του μαθήματος των Πολυμέσων στα ΤΕΕ μέσω της δημιουργίας μιας ολοκληρωμένης πολυμεσικής εφαρμογής σύμφωνα με τις διαδικασίες και τις φάσεις ανάπτυξης που ακολουθούνται από τις εταιρίες του χώρου. Μια διαδικασία κατά την οποία οι μαθητευόμενοι αποκτούν γνώσεις μέσω της εμπειρίας, έχουν ενεργό ρόλο στην διαδικασία μάθησης, και συνεργάζονται με τους συμμαθητές και καθηγητές τους για την εύρεση λύσεων.